به صورت کلی سیستم اطفا حریق به سیستمی گفته می‌شود که از خاموش‌کننده‌های مختلفی همچون آب، گاز، پودر و مواد شیمیایی برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌ها استفاده می‌کند و می‌تواند از نظر نحوه عملکرد، محل استفاده و… تنوع بالایی داشته باشد. سیستم اطفا حریق سقفی به سیستمی گفته می‌شود که در سقف سازه‌ها نصب شده و بعد از شناسایی گرما، دود و یا ترکیبی از آن‌ها فعال شده و اقدام به خاموش کردن آتش می‌کند. این سیستم نیز می‌تواند از انواع مواد خاموش کنند استفاده کند و بدون دخالت انسان در سریع‌ترین زمان ممکن آتش را خاموش نماید. در حقیقت عملکرد این سیستم همانند سایر سیستم‌های اطفا حریق است و فقط نصب آن متفاوت می‌باشد.
نحوه عملکرد سیستم های اطفاء حریق سقفی
سیستم های اطفاء حریق سقفی همانند سایر سیستم‌ها از تجهیزات و قطعات مختلفی برخوردارند که مهم‌ترین آن‌ها شامل آشکارسازها و دتکتورها هستند. زمانی که آتش‌سوزی اتفاق بیفتد و دتکتورها گرما یا دود را شناسایی کنند، آلارم داده و سپس مرکز کنترل سیستم دستورات لازم را برای اطفا ارسال می‌کند. این سیستم در حقیقت یک سیستم اعلام حریق آدرس پذیر است و می‌تواند دود، گرما و… را در تمامی نقاط ساختمان به دقت تشخیص داده و در سریع‌ترین زمان ممکن اقدام به خاموش کردن آن کند.
انواع سیستم‌های اطفاء حریق سقفی
با توجه به آنکه عملکرد سیستم های اطفاء حریق سقفی همانند سایر سیستم‌های اطفا است می‌توان آن را بر اساس نوع ماده خاموش‌کننده دسته‌بندی کرد. در اصل این سیستم‌ها می‌توانند از عوامل مهارکننده مختلفی استفاده کرده و آتش را خاموش کنند. از رایج‌ترین سیستم‌های اطفا حریق سقفی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
-
سیستم اطفاء حریق سقفی اسپرینکلر
این نوع از سیستم های اطفاء حریق سقفی از آبپاش‌ها برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کنند و می‌توانند با گرما یا دود فعال شوند و می‌توانند برای انواع کلاس‌های آتش‌سوزی مناسب باشند. اسپرینکلر می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد و هر کدام از آن‌ها از ویژگی‌های مختلفی برخوردارند. اسپرینکلرها می‌توانند به دو شیوه افقی و عمودی در سقف‌ها یا دیوارها نصب شوند و از نظر عملکرد می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند:
- اسپرینکلر سیلابی بیشتر برای نگهداری مواد خطرناک مناسب است و می‌تواند در ساختمان‌ها، انبارها، آشیانه هواپیما و … به کار برود.
- اسپرینکلر مرطوب که معمولاً در ساختمان‌های پرتردد مانند مدارس، مساجد، هتل‌ها، برج‌های مسکونی و … استفاده می‌شود
- اسپرینکلر خشک که برای مناطقی که در معرض دمای انجماد هستند مناسب می‌باشند و در انبارهای عاری از سیستم گرمایشی، پارکینگ‌ها، فضاهای زیرشیروانی و … به کار می‌روند
- اسپرینکلر پیش عملگر که در مکان‌هایی استفاده می‌شود که امکان آسیب دیدن اموال و لوازم مختلف وجود دارد
- اسپرینکلر الکترونیکی که در آن‌ها آن وضعیت حسگر حرارتی به صورت خودکار و الکترونیکی بررسی شد و بعد از آن الگوریتم از پیش تعیین شده مشخص می‌کند که شیرها به چه صورت باز شوند.
-
سیستم اطفاء حریق سقفی گازی
همان‌طور که از نام آن مشخص است این سیستم از گازهای تحت فشار (مانند گاز نیتروژن) برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌ها استفاده می‌کند. در حقیقت بعد از تشخیص آتش‌سوزی توسط سیستم، گاز فشرده شده به سرعت آزاد شده و آتش را به سرعت خاموش می‌کند. علاوه بر نیتروژن از گازهای بی‌اثر دیگری همچون آراگونیت و … در این سیستم‌ها استفاده می‌شود. در حقیقت این سیستم‌ها اکسیژن‌رسانی به آتش را قطع کرده و باعث خفه شدن آن می‌شوند. سیستم‌های گازی سقفی می‌توانند برای محیط‌های حساسی همچون اتاق‌های سرور که از تجهیزات الکتریکی زیادی برخوردارند مناسب باشند چرا که هیچگونه آسیب و خسارتی به تجهیزات وارد نمی‌کنند.
-
سیستم اطفاء حریق سقفی فوم
یکی دیگر از رایج‌ترین سیستم‌های اطفا حریق سقفی که رواج بالایی نیز دارند سیستم‌های فوم هستند که در آن‌ها از مواد شیمیایی کربنات پتاسیم استفاده می‌شود. این ماده بی‌خطر می‌تواند آتش را در سریع‌ترین زمان ممکن خاموش کند و هیچگونه خطر و آسیبی نیز برای لوازم و محیط ندارد. این سیستم‌ها می‌توانند بهترین انتخاب برای مکان‌هایی همچون آشپزخانه‌های صنعتی و تجاری، ساختمان‌های مسکونی و … و همچنین مناطقی که مهار آب امکان‌پذیر نیست باشند. در حقیقت سیستم اطفا حریق فوم عملکرد و کارایی بسیار خوبی دارد اما عیب و ایراد بزرگ آن قیمت بالایی است که دارد و به لوله و اتصالات ساخته شده از فولاد ضدزنگ نیاز دارد. در مقاله‌ای تخصصی از سایت ماد ایمن پاسارگاد تحت عنوان اعلام حریق متعارف به بررسی سیستم‌های اعلام حریق متعارف، ویژگی‌ها، کاربردها و مزایا و معایب آن‌ها پرداخته شده و مطالعه آن خالی از لطف نخواهد بود.
-
سیستم اطفاء حریق سقفی پودر
سیستم‌های پودری یا آئروسل از دیگر سیستم‌های اطفا حریق سقفی رایجی هستند که از مواد گازی و ریز ذرات (مانند نیترات پتاسیم) استفاده می‌کنند و می‌توانند برای انواع محیط‌های مختلف استفاده شوند. این سیستم‌ها در اصل به حالت بخار تخلیه شده و به سرعت می‌توانند زنجیره واکنش‌های آتش را مهار کرده و آن را خاموش کنند. این سیستم‌ها می‌توانند در سریع‌ترین زمان ممکن گرمای آتش را از بین برده و آن را خاموش کنند.
بهترین سیستم اطفاء حریق سقفی
همان‌طور که گفته شد سیستم‌های اطفا حریق سقفی از تنوع بالایی برخوردارند و هر کدام می‌توانند از مواد خاموش‌کننده مختلفی استفاده کنند. برای انتخاب و خرید بهترین و مناسب‌ترین سیستم اطفا حریق سقفی لازم است که به فاکتورها و پارامترهای مختلفی توجه داشت که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی همچون شرایط محیطی، نوع و کلاس آتش‌سوزی‌های احتمالی، مساحت سازه، میزان بودجه، نحوه نصب سیستم‌های اطفا، میزان نیاز به تعمیر و نگهداری تجهیزات سیستم اطفا و … هستند. در مقاله دیگری از سایت ماد ایمن پاسارگاد تحت عنوان سیستم اطفاء حریق گازی FM200 به بررسی کامل سیستم اطفاء حریق گازی FM200، مزایای و کاربردهای آن پرداخته شده است که می‌تواند اطلاعات مناسبی در اختیار خواننده قرار دهد.