با پیشرفت علوم و تکنولوژی‌های مختلف، امکانات و تجهیزات مدرن و پیشرفته‌ای برای افزایش ایمنی ساختمان‌ها در برابر عواملی همچون آتش‌سوزی، سرقت و … در دسترس هستند. پدیده آتش‌سوزی به عنوان یکی از خطرناک‌ترین پدیده‌ها شناخته می‌شود که می‌تواند خسارت‌های مالی و جانی زیادی به همراه داشته باشد به همین دلیل استفاده از سیستم‌های اعلام و اطفا حریق اهمیت بالایی دارند. سیستم‌های اعلام حریق از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین سیستم‌های حفاظتی و نظارتی در ساختمان‌ها هستند که می‌توانند به دو دسته اصلی متعارف و آدرس پذیر تقسیم شوند. در ادامه مطلب به بررسی کامل تفاوت سیستم متعارف و آدرس پذیر پرداخته خواهد شد.
سیستم اعلام حریق معمولی یا متعارف (Conventional) چیست؟
سیستم اعلام حریق متعارف (CONVENTIONAL) یکی از سیستم اعلام حریق است که در آن تعدادی آشکارساز که یک منطقه (زون) از ساختمان را پوشش می‌دهند در قالب یک مدار به هم پیوسته به مرکز کنترل اعلام حریق متصل شده باشند و هر کدام از مدارهای آن نماینده یک زون خواهد بود. تجهیزات اعلام و کشف حریق در این سیستم به صورت شاخه‌ای یا شعاعی بوده و در هر زون اعلام حریق حداکثر 25 المان قرار خواهد گرفت. زمانی که در منطقه هر کدام از زون‌ها حریق صورت بگیرد چراغ آن روشن خواهد شد. در این سیستم هر مرکز کنترل می‌تواند از 2 تا 16 زون داشته باشند که در وضعیت‌های مختلفی همچون حالت‌های مدار باز، عادی، هشدار و اتصال کوتاه قرار خواهند گرفت.
از مزایای این سیستم می‌توان به سرعت شناسایی بالا، قیمت مناسب، عملکرد مناسب در محیط‌های کوچک، داشتن الگوریتم طراحی یکسان و داشتن فرآیند ساده اشاره کرد در حالی که معایبی همچون عدم عملکرد مناسب در محیط‌های بزرگ، نصب و راه‌اندازی سخت نیز دارد. سیستم‌های متعارف از اجزایی همچون دتکتورها، پنل اعلام حریق، شستی دستی اعلام حریق، آژیر اعلام حریق، فلاشر و پنل تکرار کننده برخوردارند.
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر (Addressable) چیست؟
سیستم اعلان یا اعلام حریق آدرس پذیر مجموعه‌ای از تجهیزات آتش‌نشانی است که همگی به یک کنترل پنل مرکز متصل هستند و برای آشکارسازی وقوع حریق در محیط باهم هماهنگی دارند. این سیستم از سنسورهای حساس و دقیقی برخوردار است به‌گونه‌ای که در صورت مشاهده هرگونه دود و حرارت هشدارهای لازم را ارسال می‌کند.
بر خلاف سیستم متعارف اعلام حریق هر کدام از دتکتورها یا شستی‌های سیستم آدرس پذیر دارای یک آدرس منحصربه‌فرد بوده و در زمان راه‌اندازی یک کد خاص برای هرکدام از آن‌ها تعریف می‌شود که از طریق آن مرکز کنترل پنل قادر به تشخیص دقیق محل حریق خواهد بود. آدرس‌دهی تجهیزات در این سیستم می‌تواند به آدرس‌دهی دستی، آدرس‌دهی فیزیکی و آدرس‌دهی خودکار باشد و مهم‌ترین مزایای آن نیز دقت و حساسیت بالا، سرعت بالا در شناسایی حریق، کنترل بیشتر بر روی محل‌های تحت پوشش، سیم‌کشی راحت و امکان برنامه‌ریزی، مدیریت راحت‌تر، امکان انتخاب حساسیت‌های ویژه برای هرکدام از دتکتورها و … هستند. البته سیستم آدرس پذیر نیز معایبی همچون قیمت بالا، عدم سازگاری برندهای مختلف باهم و … دارند. اجزای سازنده سیستم آدرس پذیر نیز شامل مواردی همچون انواع دتکتورها، بیم دتکتور، شستی دستی اعلام حریق، آژیر اعلام حریق، آژیر فلشر اعلام حریق، استروب لایت ها یا فلشرها، کنترل پنل اعلام حریق آدرس پذیر، ماژول‌ها یا رابط‌ها و ایزولاتورها و … هستند.
نحوه عملکرد سیستم اعلام حریق متعارف
در سیستم اعلام حریق متعارف خصوصاً سیستم‌های اتوماتیک، جریان عبوری اهمیت بالایی دارد و در حالت عادی جریان کمی از دتکتورها عبور می‌کند و این جریان در صورت بروز حریق افزایش می‌یابد. در این سیستم 4 حالت مختلف رخ خواهد داد که به شرح زیر هستند:
- در حالت اول جریان عبوری از مدار کم و به میزان نرمال است و چراغ سبز روشن است.
- در حالت دوم ممکن است یکی از سیم‌ها دچار آسیب شود و چراغ زرد که به معنی اشکال در سیستم است فعال خواهد شد.
- در حالت سوم اگر آتش‌سوزی رخ دهد چراغ قرمز رنگ سیستم روشن خواهد شد.
- در حالت چهارم سیستم دچار اتصال کوتاه می‌شود و اتصال کوتاه زمانی رخ می‌دهد که دو سیم با هم برخورد کرده‌اند و دچار اتصالی شده‌اند که در این حالت نیز چراغ زرد روشن می‌شود.
نحوه عملکرد سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
عملکرد این سیستم‌ها دقیقاً شبیه سیستم‌های اعلام حریق متعارف است اما در زمان نصب و راه‌اندازی آن‌ها علاوه بر زون بندی، هر کدام از قطعات آن‌ها مانند دتکتور و … دارای یک آدرس مشخص و منحصربه‌فرد خواهند بود. زمانی که سیستم آدرس پذیر در محل نصب و راه‌اندازی شده و در حالت آماده باش قرار بگیرد در صورت بروز حریق و شناسایی آن، به واسطه آدرس دقیقی که به دتکتورها و شستی‌ها داده شده است مکان دقیق آتش‌سوزی مشخص شده و کنترل پنل دستورات لازم را برای سایر اجزا صادر می‌کند. در اصل زمانی که یک دتکتور دچار حریق یا خطا شود مشخصات کامل و دقیق آن توسط کد و نوع قطعه، زون و محل نصب بر روی صفحه نمایش کنترل پنل اعلام حریق آدرس پذیر، نمایش داده خواهد شد.
تفاوت اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر
هر کدام از سیستم‌های اعلام حریق گفته شده می‌توانند به واسطه مزیت‌ها و معایبی که دارند کاربردهای مختلفی داشته باشند و در محیط‌های گوناگونی استفاده شوند. اگرچه هدف اصلی استفاده از این سیستم‌های آشکارسازی حریق و کمک به اطفای سریع است و شباهت‌های متعددی دارند اما می‌توانند تفاوت‌های مختلفی نیز داشته باشند. مهم‌ترین تفاوت سیستم متعارف و آدرس پذیر به شرح زیر می‌باشند:
- عملکرد سیستم متعارف اعلام حریق در مقایسه با سیستم آدرس پذیر ضعیف‌تر است و ممکن است که دیرتر وقوع حریق را تشخیص بدهد
- سیستم‌های متعارف می‌توانند برای محیط‌های کوچک و محدود مناسب باشند در حالی که سیستم‌های آدرس پذیر در محیط‌های بزرگ کاربردی‌تر هستند.
- نصب و راه‌اندازی سیستم متعارف ساده‌تر از سیستم آدرس پذیر است.
- قیمت خرید سیستم متعارف بسیار کمتر از سیستم آدرس پذیر است و استفاده از سیستم‌های آدرس پذیر در بسیاری از محیط‌ها صرفه اقتصادی ندارد.
- سیستم‌های آدرس پذیر با توجه به برخورداری از دتکتورهای مختلف می‌توانند راحت‌تر و دقیق‌تر حریق و مشکلات را شناسایی کنند و احتمال خطای کمتری دارند.
- سیم‌کشی سیستم اعلام حریق آدرس پذیر به صورت حلقوی بوده که درحالی‌که سیستم متعارف با دو سیم خواهد بود.
- دیگر تفاوت سیستم متعارف و آدرس پذیر محل قرارگیری پنل مرکزی است که در سیستم‌های آدرس پذیر در یک حلقه و در سیستم‌های متعارف در مرکز خواهد بود.
- با توجه به آنکه در سیستم‌های آدرس پذیر تجهیزات در یک حلقه می‌باشند و قطع شدن یک وسیله منجر به اختلال بقیه وسایل نخواهد شد از امنیت و اطمینان بسیاری بیشتری برخوردار هستند و می‌توانند در محیط‌های حساس مورد استفاده قرار بگیرند.
جمع‌بندی نهایی
استفاده از سیستم‌های اعلام حریق در ساختمان‌های مسکونی، اداری، تجاری و … از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند از بروز حریق و خسارت‌های مختلف جانی و مالی جلوگیری کند. این سیستم‌ها می‌توانند به صورت متعارف و آدرس پذیر باشند و هر کدام از آن‌ها از ویژگی‌ها، مزیت‌ها و معایب خاصی برخوردارند. تفاوت سیستم متعارف و آدرس پذیر را می‌توان در میزان دقت و سرعت، نحوه نصب و راه‌اندازی، میزان امنیت، کاربردها، هزینه‌ها و … خلاصه کرد.