سیستم اطفاء حریق گازی FM200 از جمله رایج‌ترین، کاربردی‌ترین و محبوب‌ترین سیستم‌های اطفاء حریق است که امروزه در ساختمان‌ها، تجهیزات صنعتی و … در سراسر دنیا استفاده می‌شود. این سیستم از ویژگی‌ها و فاکتورهای مختلفی برخوردار است و می‌تواند در انواع محیط‌های حساس به کار برود. گاز FM200 به عنوان یک گاز غیر سمی می‌تواند در سریع‌ترین زمان ممکن آتش را خاموش کند و از آنجایی که امروزه در بسیاری از کشورها استفاده از هالوکربن‌ها برای خاموش کردن حریق ممنوع است از محبوبیت بالایی برخوردار است. یکی از مهم‌ترین مباحثی که در مورد این گاز همواره مطرح بوده است، خطرات آن برای انسان است. در ادامه مطلب به بررسی کامل خطرات گاز fm200 پرداخته می‌شود.
گاز fm200 چیست؟
گاز fm200 یا (1,1,1,2,3,3,3 – heptafluoropropane) یکی از انواع هالوکربن‌ها است که به واسطه داشتن ویژگی‌های منحصربه‌فردی همچون عدم داشتن رنگ، عدم داشتن بو، نارسانا بودن جریان الکتریکی و سازگاری بالا با محیط‌زیست در سراسر جهان و به عنوان سیستم اطفاء حریق گازی FM200 استفاده می‌شود. گاز fm200 در حقیقت ترکیبی از کربن، فلوئور و هیدروژن بوده و نحوه عملکرد آن به این شیوه است که به زنجیره ماده سوختنی و اکسیژن وارد می‌شود و باعث قطع شدن فرآیند آتش‌سوزی می‌شود.
مهم‌ترین مشخصات و ویژگی‌های این گاز شامل مواردی همچون فرمول شیمیایی CF3CHFCF3، وزن مولکولی 170، دمای بحرانی 101.7℃، غلظت بدون اثر این گاز بر روی انسان 9%، غلظت کم اثر این گاز بر روی انسان 10.5%، فشار بحرانی 29.12 bar، چگالی در حالت مایع 1407 kg/m و غلظت طراحی برای کلاس حریق نوع A 7.5% هستند.
چرا گاز FM200 مشمول قانون منع استفاده از هالو کربن‌ها نیست؟
هالو کربن‌ها (Halocarbon) یا اورگانو هالیدها (Organohalide) دسته‌ای از ترکیبات آلی هستند که در آن‌ها یک یا چند اتم کربن با اتم‌های هالوژن (کلر، فلوئور، ید، برم و …) پیوند کووالانسی برقرار می‌کند. اورگانو فلوئور، ارگانوکلره، اورگانو برم و اورگانو ید از رایج‌ترین هالوکربن‌هایی است که در صنایع مختلف استفاده می‌شوند. با توجه به آنکه هالوکربن‌ها می‌توانند به لایه ازن آسیب وارد کرده و یا باعث کاهش تراکم آن شوند، استفاده از آن‌ها با محدودیت‌های زیادی همراه است و در بسیاری از کشورها استفاده از آن‌ها ممنوع هستند. از آنجایی که گاز fm200 دارای ویژگی‌هایی همچون عدم سمی بودن، نداشتن رنگ و بو، سازگاری با محیط‌زیست و … است مشمول قانون منع استفاده از هالو کربن‌ها نیست و با دریافت تاییدیه سازمان آتش‌نشانی و همچنین سازمان‌های جهانی NFPA، EPA و … در بیش از 70 کشور جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مزایا و معایب استفاده از سیستم FM200
سیستم اطفاء حریق گازی FM200 به عنوان رایج‌ترین سیستم اطفاء حریق در سراسر دنیا شناخته می‌شود و از مزیت‌های متعددی برخوردار است که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی همچون داشتن امنیت بسیار بالا در فضاهای اشغال شده، ایجاد نکردن هیچ‌گونه پسماند و عدم آسیب به تجهیزات و لوازم الکترونیکی و …، داشتن صرفه اقتصادی در مقایسه با سیستم Novec 1230، سرعت بسیار زیاد در مهار آتش و … هستند.
در کنار تمامی مزیت‌های گفته شده برای این گاز می‌توان معایب مختلفی نیز برای آن عنوان کرد که مهم‌ترین آن‌ها شامل داشتن پتانسیل گرمایش جهانی (GWP) در مقایسه با سایر سیستم‌های اطفاء حریق، استفاده از هیدروفلوروکربن‌های برای اطفاء حریق و … هستند. در مقاله دیگری از سایت ماد ایمن پاسارگاد به بررسی قیمت سیستم اطفاء حریق گازی FM200 پرداخته شده و صحت‌وسقم این سؤال که آیا سیستم آتش خاموش کن fm200 از دیگر سیستم‌های اطفاء حریق گران‌تر می‌باشد؟ کاملاً بررسی شده است و مطالعه آن خالی از لطف نخواهد بود.
خطرات استفاده از گاز fm200
همان‌طور که گفته شد امروزه استفاده از هالوکربن‌ها به واسطه وارد کردن آسیب و خسارت به محیط‌زیست و لایه ازن در سراسر جهان ممنوع شده است و همین امر باعث شده است که گاز fm200 به عنوان بهترین انتخاب برای جایگزینی هالون 1301 و خاموش کردن آتش انتخاب شود. در حقیقت گاز fm200 کمترین خطرات را در مقایسه با سایر گازها و سیستم‌های اطفاء حریق دارد. از مهم‌ترین دلایلی که نشان می‌دهد گاز اف ام 200 بی‌خطر است می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- میزان مسمومیت حاصل از این گاز در مقایسه با سایر گازها بسیار کمتر است و چنانچه توصیه‌ها و نکات لازم در زمان استفاده از آن رعایت شود خطرات حاد و بلندمدتی نخواهد داشت.
- بخارات حاصل از این گاز هیچ تاثیری بر روی پوست و چشم انسان ندارد هرچند که در صورت برخورد آن در حالت مایع با پوست باعث سرمازدگی می‌شود.
- در صورت استنشاق در حد کم هیچ تاثیر مخربی بر سلامت انسان ندارد اما استنشاق آن بیش‌ازحد مجاز می‌تواند باعث ایجاد سردرد، سرگیجه، از دست دادن هماهنگی، گیجی و حتی از دست دادن هوشیاری گردد.
ﻣﮑﺎﻧﯿسم اﻃﻔﺎء آﺗﺶ FM200
همان‌طور که گفته شد سیستم اطفاء FM200 برای خاموش کردن حریق از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺬب ﺣﺮارت ﺷﻌﻠﻪ (ﺣﺬف ﺿﻠﻊ ﺣﺮارت) و ﻣﺼﺮف اﮐﺴـﯿﮋن (ﺣـﺬف ﺿﻠﻊ اﮐﺴﯿﮋن) ﻋﻤﻞ خواهد کرد. این گاز با وارد شدن به زنجیره شیمیایی حریق در حرارت‌های بالا باعث آزاد شدن رادیکال‌های آزاد فلز می‌شود. این رادیکال‌ها می‌توانند اکسیژن موجود در محیط را مصرف کرده و کمبود اکسیژن باعث خاموش شدن آتش می‌شود. گاز FM200 به دلیل گرماگیر بودن حرارت شعله را نیز جذب کرده و در کمتر از 10 ثانیه آتش را خاموش می‌کند. سرعت خاموش کردن آتش توسط گاز اف ام 200 به قدری سریع است که زمانی برای تولید محصولات سمی مانند مونوکسید کربن وجود ندارد و همین امر باعث امن و بی‌خطر بودن آن می‌شود. در مقاله دیگری از سایت ماد ایمن پاسارگاد به بررسی کامل اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ و ویژگی‌ها و کاربردهای آن پرداخته شده است.
کاربرد سیستم اطفا حریق FM200
سیستم FM200 به واسطه ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارد می‌تواند در مکان‌ها و محل‌های مختلفی استفاده شود که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی همچون اتاق‌های سرور و مراکز داده‌های کامپیوتری، مراکز آرشیو اسناد مهم، مدارک و بایگانی‌ها، اتاق‌های مانیتورینگ و کنترل، محل نگهداری تجهیزات مخابراتی، مراکز کنترل خطوط تولید و موزه‌ها و نمایشگاه‌ها، مراکز ذخیره‌سازی داده‌های مختلف، سکوهای دریایی نفتی و محل‌های قرارگیری توربین‌های گازی، نیروگاه‌ها و … هستند. قیمت این سیستم اطفاء نیز همانند قیمت تهویه صنعتی می‌تواند تحت تأثیر عواملی همچون برند و شرکت سازنده سیستم، ابعاد و اندازه کپسول و حجم گاز، تعداد سیلندرها و … قرار دارد.
جمع‌بندی نهایی
گاز FM200 به عنوان بهترین جایگزین هالون 1301 شناخته می‌شود و با توجه به داشتن ویژگی‌های منحصربه‌فرد هیچ‌گونه خطری برای انسان و محیط‌زیست ندارد و برخلاف بسیاری از هالوکربن‌ها در بیش از 70 کشور جهان در سیستم‌های اطفاء حریق استفاده می‌شود.