کارخانه ها به عنوان یکی از قطب‌های اصلی اقتصاد در سراسر دنیا شناخته می‌شوند و نقش پررنگی در توسعه و پیشرفت جوامع دارند. گاهی عوامل مختلفی می‌توانند باعث بروز حریق شده و خطرات و خسارت‌های زیادی به کارخانه‌ها وارد کنند. در حقیقت آتش سوزی یکی از خطرناک‌ترین پدیده‌هایی است که می‌تواند علاوه بر خسارت‌های مالی، خطرات جانی زیادی نیز داشته باشد. در ادامه مطلب به بررسی کامل مهم‌ترین دلایل آتش‌سوزی در کارخانه ها پرداخته می‌شود.
شایع‌ترین دلایل آتش سوزی در کارخانه ها
برای آنکه بتوان امنیت محیط و سلامت نیروهای انسانی شاغل در کارخانه‌ها را تأمین و تضمین کرد لازم است که ابتدا مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلایل بروز پدیده‌هایی همچون حریق و آتش‌سوزی را شناسایی کرد.
اتصال لوازم الکتریکی
یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث بروز حریق و آتش‌سوزی در مکان‌های صنعتی و کارخانه‌ها می‌شود اتصالی کردن تجهیزات الکتریکی است. در اصل مواردی همچون بارگذاری بیش از حد مدارهای الکتریکی، استفاده از تجهیزات الکتریکی قدیمی یا آسیب دیده و سیم‌کشی نامناسب می‌توانند زمینه بروز آتش سوزی را فراهم کنند و خسارت‌های مالی و جانی متعددی به وجود بیاورند.
وجود مواد قابل اشتعال در معرض آتش
تقریباً در تمامی کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی مواد قابل اشتعالی همچون مواد شیمیایی، گازها، حلال ها و … برای مصارف مختلف وجود دارند. چنانچه این مواد در معرض آتش قرار بگیرند می‌توانند باعث بروز حریق شده و خسارت‌های متعددی ایجاد کنند.
گرد و غبار قابل احتراق
در محیط کارخانه ممکن است انواع گرد و غبار مانند خاک اره، آرد، پودرهای شیمیایی، غبار غلات و … وجود داشته باشند که پتانسیل بالایی برای اشتعال داشته باشند. چنانچه در محیط کارخانه تهویه مناسبی وجود نداشته باشد ممکن است این مواد دچار حریق شده و باعث بروز آتش‌سوزی در کارخانه شوند.
عملیات گرم
عملیات گرم در اصل به کارهایی گفته می‌شود که می‌تواند ایجاد دما و حرارت بالا کند. از جمله مهم‌ترین عملیات‌های گرم می‌توان به جوشکاری، برشکاری و … اشاره کرد. چنانچه این کارها تحت اقدامات امنیتی و محافظتی انجام نشود می‌تواند باعث بروز حریق شود.
استعمال دخانیات و خطاهای انسانی
می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلایل آتش سوزی در کارخانه ها وجود خطاهای انسانی و سهل‌انگاری و بی‌دقتی نیروهای کار در استفاده از ابزارها و انجام کارها است. استفاده نادرست از تجهیزات، عدم رعایت نکات ایمنی و استفاده از تجهیزات معیوب می‌توانند باعث بروز حریق شوند. از دیگر عوامل بروز آتش‌سوزی در کارخانه‌ها استعمال دخانیات است. همان‌طور که گفته شد در هر کارخانه‌ای ممکن است مواد قابل اشتعال متعددی وجود داشته باشند و استعمال دخانیات می‌تواند باعث مشتعل شدن این مواد شده و آتش‌سوزی رخ بدهد.
پدیده‌های طبیعی
در کنار تمامی موارد معرفی شده که معمولاً ناشی از خطاهای انسانی و نقص تجهیزات هستند عامل دیگری می‌تواند در بروز آتش‌سوزی مؤثر باشد و آن وقوع پدیده‌های طبیعی مانند رعد و برق، صاعقه و … هستند. در حقیقت بروز پدیده‌هایی همچون رعد و برق می‌توانند خطرات زیادی ایجاد کنند که آتش‌سوزی یکی از شایع‌ترین آن‌ها است.
آتش‌سوزی‌های عمدی
یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل آتش سوزی در کارخانه ها، آتش سوزی‌های عمدی است که می‌تواند به دلایل مختلفی رخ بدهد. یکی از بارزترین دلایل آتش سوزی‌های عمدی در کارخانه ها سوءاستفاده از شرکت‌های بیمه و یا حل مشکلات مالی و … است هرچند که موارد دیگری همچون اختلاف نظرها، دشمنی‌ها و … نیز می‌توانند دلیل برای این کار باشند.
ضرورت وجود مسئول ایمنی و حفاظت از حریق در کارخانه ها
بعد از آنکه تمامی عوامل و دلایل بروز آتش‌سوزی در کارخانه ها مشخص شد لازم است که برای پیشگیری از این مشکلات نیز راهکاری ارائه کرد. تعیین یک شخص به عنوان مسئول ایمنی آتش نشانی و حفاظت از حریق در کارخانه ضروری بوده چرا که این شخص می‌تواند بر اقدامات پیشگیرانه و تجهیزات نظارت داشته باشد و احتمال و خطرات آتش‌سوزی را به حداقل برساند. همچنین انجام کارهایی همچون نصب درب‌های آتش نشانی و سایر تجهیزات ایمنی آتش نشانی مانند کپسول‌های اطفا حریق، تعیین مسیر فرار و خروج ایمن در زمان حریق، آموزش نیروهای کار و … می‌تواند نقش پررنگی در کاهش خطرات حریق و آتش‌سوزی داشته باشد.
اقدامات ضروری برای جلوگیری از آتش سوزی
به صورت کلی برای جلوگیری از هر نوع خطر و خسارتی لازم است که اقدامات مختلفی انجام شود و جلوگیری از آتش سوزی نیز خارج از این قاعده نیست. از جمله مهم‌ترین اقدامات لازم برای ارتقا ایمنی و حفاظت از حریق در کارخانه ها می‌توان موارد زیر را عنوان کرد.
- شناسایی کامل عوامل آتش‌سوزی و تعیین اقدامات مناسبی برای جلوگیری از آن‌ها و انجام ارزیابی خطر حریق
- نصب سیستم‌های اعلام حریق که به تجهیزاتی همچون سنسورها، دتکتورهای شعله، دتکتورهای دود، دتکتورهای حرارتی و … مجهز شده باشند.
- نصب سیستم‌های اطفا حریق خصوصاً سیستم‌های آدرس پذیر برای پوشش تمام نقاط کارخانه
- برنامه‌ریزی واکنش اضطراری برای ایمنی و حفاظت از حریق در کارخانه‌ها
- انبارداری اصولی مواد قابل اشتعال با تهویه مناسب و محافظت از آن‌ها در برابر عوامل آتش‌زا
- تعمیر و نگهداری منظم و مستمر تجهیزات و همچنین بازرسی منظم تجهیزات ایمنی و الکتریکی
- ارائه آموزش‌ها به نیروهای خدماتی
- رعایت مقررات و استانداردهای ایمنی
جمع‌بندی نهایی
آتش‌سوزی به عنوان یکی از خطرناک‌ترین پدیده‌ها شناخته می‌شود که می‌تواند خسارت‌های مالی و جانی زیادی به همراه داشته باشد. از جمله مهم‌ترین دلایل آتش‌سوزی در کارخانه ها می‌توان به مواردی همچون خطاهای انسانی، وجود مواد قابل اشتعال در معرض آتش، استفاده از تجهیزات معیوب و اتصالات الکتریکی، عملیات گرم و استعمال دخانیات، پدیده‌های طبیعی، آتش‌سوزی‌های عمدی و … اشاره کرد. برای جلوگیری از حریق در فضای کارخانه هم باید به مواردی همچون نصب سیستم‌های محافظتی، انبارداری مطمئن، آموزش نیروهای کار و … توجه ویژه داشت. استفاده از اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف۳۰۰ نیز برای سامانه تهویه پارکینگ برای جلوگیری از آتش سوزی کارخانه الزامی می باشد.