آتش‌سوزی به‌عنوان یکی از خطرناک‌ترین پدیده‌ها شناخته می‌شود که در صورت عدم کنترل می‌تواند خسارت‌های مالی و جانی جبران‌ناپذیری به بار بیاورد. ازآنجایی‌که آتش‌سوزی‌ها بر اساس نوع مواد سوختنی می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند لازم است که از سیستم‌های اطفا حریق متفاوتی نیز برای آن‌ها استفاده کرد. کپسول آتش‌نشانی، خاموش‌کننده‌های پودر گاز یا کپسول‌های پودری، خاموش‌کننده‌های گاز C02، خاموش‌کننده‌های فوم، سیستم مه آب، سیستم اطفاء حریق گاز هالون، سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر، سیستم اطفاء حریق ذرات معلق و … از مهم ترین سیستم‌های اطفا حریق هستند که هر کدام ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی داشته و برای کلاس خاصی از آتش‌سوزی‌ها کاربرد دارند. سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل ازجمله سیستم‌های رایج اطفا حریق است که در آن از تکنولوژی سوخت جامد موشک استفاده شده و جایگزینی بی‌خطر و کاربردی برای هالون، هالوکربن ها، پودرهای شیمیایی و … است. در ادامه مطلب به بررسی کامل این سیستم، ویژگی‌ها و کاربردهای آن پرداخته می‌شود.
سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل چیست؟
سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل یکی از انواع سیستم‌های اطفا حریق است که از تکنولوژی سوخت جامد موشک بهره می‌برد و آیروسل در اصل جامدی غیر سمی و بی‌اثر است و تا زمانی که به صورت الکتریکی و یا حرارتی فعال نشود پایدار خواهد ماند. زمانی که این سیستم فعال شود ترکیب از پودر و گاز تولید می‌کند که از خاصیت خاموش‌کنندگی بالایی برخوردار است و به صورت فیزیکی و شیمیایی به حریق حمله‌ور شده و در کوتاه‌ترین زمان ممکن حریق را اطفا می‌کند و از توسعه و شعله‌وری مجدد آن جلوگیری می‌کند.
این سیستم از سیستم‌های اطفا حریق گازی بوده و سال 1980 توسط متخصصان روسی ساخته شده است و سپس فناوری آن در آمریکا توسعه پیدا کرد و امروزه کاربردهای بسیار زیادی دارد. ذرات آیروسل نسبت به عوامل خاموش‌کننده شیمیایی دارای جرم بسیار کوچکی بوده و همین امر موجب ماندگاری بالای آن‌ها در هوا می‌شود و در زمان تخلیه نیز پسماند کمی خواهد داشت.
نحوه عملکرد و کاربردهای سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل
هر کدام از سیستم‌های اطفا حریق از عملکرد متفاوتی برخوردارند و یکی از ضلع‌های اصلی مثلث آتش (اکسیژن، سوخت، حرارت) را مورد هدف قرار می‌دهند. سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل به صورت کامل آتش را موردحمله قرار می‌دهد و هدف قرار دادن زنجیره واکنش‌های آتش، آن را مهار می‌کند. عملکرد این سیستم می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی همچون محل قرارگیری ژنراتورهای آیروسل نسبت به شعله آتش، نزدیکی سایر مواد قابل اشتعال به آتش، نوع سوخت آتش، میزان توسعه حریق و … باشد. این سیستم در مقایسه با سایر سیستم‌های اطفا حریق گازی عملکرد و راندمان بهتری دارد و می‌تواند با مصرف مقدار کمی از ذرات آیروسل آتش را مهار کند.
از نظر کاربرد نیز می‌توان گفت که سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل می‌تواند برای خاموش کردن انواع آتش‌سوزی‌های کلاس A، B، C، E و F به کار برود. این سیستم را می‌توان در پالایشگاه‌های نفت و گاز، اتاق سرور، فرودگاه‌ها، مراکز خرید، موزه‌ها، کتابخانه‌ها، آپارتمان‌ها، مراکز تجاری، مراکز تفریحی، مراکز اداری و … مورد استفاده قرار داد. در مقاله‌ای دیگری تحت عنوان سیستم اطفاء حریق گازی FM200 از سایت ماد ایمن پاسارگاد به بررسی و معرفی کامل سیستم اطفاء حریق FM200 و مزیت‌ها و کاربردهای آن پرداخته شده که می‌تواند اطلاعات مفیدی در اختیار خواننده‌ها قرار بدهد.
انواع سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل از نظر عملکرد و غلظت
سیستم‌های اطفا حریق پایروژن آیروسل را می‌توان از نظر نحوه فعالسازی و عملکرد به سه دسته اصلی تقسیم کرد و هر کدام از آن‌ها می‌توانند کارایی و قابلیت‌های منحصربه‌فردی داشته باشند.
کپسول آیروسل حرارتی
کپسول‌های حرارتی آیروسل داخل خود مجهز به سنسورهای حساس به دمای 475 درجه هستند و زمانی که دمای محیط به این عدد برسد فعال شده و آتش را خاموش می‌کنند.
کپسول آیروسل مکانیکی
این کپسول‌ها با توجه به آنکه سیلندر آیروسل از یک فتیله حساس به شعله برخوردار است، به محض جرقه زدن آیروسل، فعال شده و در زمان 3 ثانیه مواد داخل آن تخلیه شده و حریق اطفا می‌شود.
از نظر میزان غلظت نیز این سیستم‌ها می‌توانند به دو دسته اصلی تقسیم شوند. سیستم‌های خاموش‌کننده اطفا حریق آیروسل با غلظت بالا از عامل خاموش‌کننده برای مهار آتش استفاده کرده و معمولاً در مناطق بزرگ‌تر و مناطق صنعتی و تجاری استفاده می‌شوند. سیستم‌های اطفای حریق آیروسل با غلظت پایین
نیز از غلظت پایین از عامل خاموش‌کننده استفاده کرده و بیشتر در مناطق کوچک‌تر استفاده می‌شوند.
مزایای سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل
سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل همانند اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ و هر نوع سیستم محافظتی دیگر می‌تواند مزیت‌های متعددی داشته و از کاربردهای مختلفی برخوردار باشد. ازجمله مهم ترین مزیت‌های این سیستم می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
نصب راحت و راه‌اندازی مجدد فوری
مخازن این سیستم‌ها می‌توانند به صورت الکتریکی یا از طریق حرارت و به صورت اتوماتیک فعال شوند. این سیستم‌ها از یک سیم‌کشی ساده برخوردارند و نصب آن‌ها زمان بسیار کمی نیاز دارد. همچنین زمانی که مواد داخل مخازن سیستم تخلیه شود نصب و راه‌اندازی مجدد آن‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام خواهد شد. کپسول‌های سیستم اطفا حریق ایروسل نیز به مدت 10 سال هیچ‌گونه نیازی به شارژ مجدد ندارند و حتی تا 25 سال نیز می‌توان از آن‌ها بهره برد.
سازگاری با محیط‌زیست
سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل هیچ‌گونه خسارت و آسیبی به لایه اوزون وارد نمی‌کند و تأثیری بر روی گرمایش زمین ندارد به همین دلیل توسط انجمن حفاظت محیط‌زیست آمریکا به‌عنوان بهترین جایگزین هالون شناخته شده است.
مقرون‌به‌صرفه بودن
از دیگر مزیت‌های این سیستم صرفه اقتصادی بالای آن است چرا که می‌تواند حداقل 10 سال ماندگاری داشته باشد و نصب و راه‌اندازی آن نیز بسیار راحت است .
غیر سمی بودن و عدم کاهش سطح اکسیژن
این سیستم می‌تواند جایگزین بسیار خوبی برای انواع سیستم‌های اطفا حریق گازی باشد چرا که کاملاً غیر سمی بوده و در تماس با سطوح گرم هیچ نوع اسید خورنده‌ای مانند فلورید هیدروژن تولید نمی‌کند. این سیستم همچنین موادی همچون برومید و کلرین تولید نکرد و در زمان اطفا حریق سطح اکسیژن را کاهش نمی‌دهد. در حقیقت این سیستم واکنش‌های شیمیایی حریق را هدف قرار می‌دهد و باعث افت اکسیژن محیط نخواهد شد.
تأثیرگذاری بالا
سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل در مقایسه با سایر هالون ها از تأثیرگذاری بیشتری برخوردار است و می‌تواند خواص اطفا حریق معادل یا بهتر از هالون 1301 با 330 گرم برای هر مترمکعب را داشته باشد چرا که قادر است 100 گرم ماده برای هر مترمکعب در جهت اطفا آزاد کند.
وزن و حجم پاییم
مزیت دیگر سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل وزن کم و حجم پایین آن است که باعث می‌شود بتوان در تمامی محیط‌ها و مکان‌ها از آن استفاده کرد .علاوه بر موارد گفته شده امکان استفاده در تمامی کلاس‌های آتش‌سوزی، عملکرد سریع و فوری، عدم ضرر برای انسان و موجودات زنده و … از دیگر مزایای این سیستم هستند.
جمع‌بندی نهایی
سیستم اطفا حریق پایروژن آیروسل از سیستم‌های اطفا حریقی است که از تکنولوژی سوخت جامد موشک بهره برده و حاوی جامدی غیر سمی و بی‌اثر می‌باشد. این سیستم می‌تواند برای اطفا تمامی کلاس‌های آتش‌سوزی مناسب باشد و از مزیت‌هایی همچون سازگاری با محیط‌زیست، راندمان عالی، وزن و حجم کم، قیمت مناسب و … برخوردار است و از نظر عملکرد و غلظت نیز انواع مختلفی دارد.