امروزه فعالیت‌های صنعتی، افزایش لوازم حمل‌ونقل و … باعث شده‌اند که مواد آلاینده متعددی در هوا وجود داشته باشد و مشکلات متعددی برای انسان و سایر موجودات ایجاد شود و به همین دلیل نیاز به تجهیزاتی همچون سیستم اطفاء حریق، دتکتورهای گاز و سایر سیستم‌های ایمنی بیش از پیش احساس می‌شود. در حقیقت مواد معلق (Particulate Matter) که به اختصار PM نامیده می‌شوند مجموعه‌ای از مواد جامد و مایع هستند که در هوا وجود داشته و شامل سه دسته اصلی مواد بسیار ریز (Ultrafine)، مواد ریز (Fine) و مواد درشت یا زبر (Coarse) هستند. وجود این مواد در هوا کیفیت آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به همین دلیل لازم است که از آنالایزر هوا برای پایش آن استفاده کرد. در ادامه مطلب به بررسی و معرفی آنالایزر هوا و گاز و قیمت آن پرداخته خواهد شد.
آنالایزر هوا چیست؟
همان‌طور که گفته شد ذرات معلقی در داخل هوا وجود دارند که شامل سه دسته مواد بسیار ریز، مواد ریز و مواد درشت یا زبر هستند. ذراتی که قطر آن‌ها در حدود 2.5 تا 10 میکرومتر است معمولاً وزن بیشتری داشته و تمایل دارند بر روی سطوح بنشینند. این ذرات 25 تا 100 مرتبه از قطر تار موی انسان کوچک‌تر هستند. ذراتی که قطر آن‌ها کمتر از 2.5 میکرومتر است و با نام ذرات PM2.5 شناخته می‌شود برای مدت زمانی زیادی در داخل هوا معلق می‌مانند و معمولاً در اثر واکنش‌های شیمیایی و سوختن سوخت‌های فسیلی و … ایجاد می‌شوند.
افزایش سطح این ذرات در داخل هوا می‌تواند تأثیرات مخرب و زیانباری بر روی سلامت موجودات زنده خصوصاً انسان بگذارد. آنالایزر هوا در حقیقت وسیله‌ای است که می‌تواند ذرات معلق هوا را شناسایی کرده و کیفیت هوا را ارزیابی نماید. در اصل همان‌طور که استفاده از سامانه تهویه پارکینگ در پارکینگ‌های سربسته و محدود لازم است، استفاده از آنالایزر هوا برای محیط شلوغ و صنعتی امری ضروری و حیاتی است.
انواع آنالایزر هوا و گاز
آنالایزر هوا همانند سیستم اطفاء حریق می‌تواند بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی شود و انواع مختلفی دارد. این دستگاه‌ها از نظر نحوه نصب می‌توانند در دو مدل قابل‌حمل و اینلاین وجود داشته باشند. زمانی که نیاز به پایش پیوسته و ارسال سیگنال کنترلی باشد لازم است که از آنالایزرهای هوای اینلاین استفاده شود. همچنین از نظر نوع گازی که باید مورد بررسی قرار بگیرد آنالایزرها می‌توانند دو نوع متفاوت داشته باشند.
- آنالایزر هایی که برای پایش هوای محیط مورد استفاده قرار می‌گیرند و در مکان‌هایی که احتمال وجود گازهای مضر، سمی و کشنده وجود دارد به کار می‌روند. این نوع از آنالایزرها می‌توانند به دو بخش محیط صنعتی و هوای پاک تقسیم شوند. آنالایزر گاز محیط صنعتی شامل دتکتور گاز و دتکتور تیوب و آنالایزر گاز هوای پاک شامل ایستگاه‌های ثابت و سیار هستند.
- آنالایزر هایی که برای پایش گاز حاصل از احتراق در یک محیط خاص استفاده می‌شوند.
آنالایزر گاز چیست؟
همان‌طور که گفته شد آنالایزر هوا برای تشخیص و سنجش ذرات معلق موجود در هوا استفاده می‌شود و آنالایزر گاز نیز وسیله‌ای است که برای تشخیص تجمع گازهای مختلفی همچون اکسیژن O2، دی‌اکسید کربن CO2 و مونوکسید کربن CO، نیتروژن N2 و … در اتمسفر استفاده می‌شود. این دستگاه در اصل برای بهبود ایمنی فرآیند، مطالعات کیفی، تجزیه و تحلیل کارایی و مانیتورینگ میزان انتشار گازها به کار می‌رود و در اصل می‌توان از آن برای آنالیز هر نوع سیالی استفاده کرد و در کنار شناسایی گازهای سمی و قابل اشتعال می‌تواند در پیدا کردن نشتی حاصل از مخازن و محفظه‌ها نیز به کار برود.
مشخصات فنی آنالایزر
آنالایزر هوا و گازها همانند سیستم اطفاء حریق می‌تواند از مشخصات فنی و ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی برخوردار باشد. در اصل وجود هر نوع گاز سمی و ذرات معلق نامتعارف می‌تواند چالش‌ها و مشکلات بهداشتی مختلفی برای افراد ایجاد کند. از آنجایی که ذرات موجود در هوا مستقیم وارد خون می‌شوند می‌توانند تأثیرات بسیار مخربی بر روی سیستم عصبی و تنفسی بگذارند و حتی می‌توانند منجر به مرگ شوند. هدف اصلی استفاده از آنالایزرهای هوا و گاز بررسی کامل و دقیق عملکردهای فیزیکی و شیمیایی مرتبط با گازها و تشخیص سریع محل نشت گازها و جلوگیری از بروز خطرات است. چنانچه به سنجش دائمی ماده‌ای خاص نیاز باشد باید از آنالایزرهای آنلاین استفاده نمود تا در مسیر جریان قرار گرفته و دیتاهای حاصل از آنالیز را به سرعت به کنترلر ها برای تجزیه و تحلیل بیشتر ارسال کنند.
هر کدام از آنالایزرها می‌توانند مشخصات فنی مختلفی همچون دقت، وضوح، محدوده عملکرد و اندازه‌گیری، نمایش راندمان گازها، قابلیت نمایش انواع گازها، دمای عملیاتی، ابعاد و وزن و … داشته باشند. در مقاله‌ای تحت عنوان خطرات گاز fm200 به بررسی کامل گاز FM200 و خطرات آن پرداخته شده که می‌تواند اطلاعات مفیدی در اختیار خواننده قرار بدهد.
مهم‌ترین نکات در خرید آنالایزرهای گازی
همان‌گونه که در خرید سیستم اطفاء حریق باید به نکات و فاکتورهای مختلفی توجه داشت در خرید آنالایزرهای هوا و گاز نیز لازم است که پارامترهای مختلف و متعددی را در نظر داشت که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- نوع آنالایزر از نظر نحوه نصب و استفاده و کاربرد آن (آنالایزر محیطی یا حاصل از احتراق)
- توانایی آنالایزر در محاسبه و اندازه‌گیری ذرات معلق هوا و گازهای مختلفی همچون مونوکسید کربن، کربن، اکسیژن، مونوکسید نیتروژن، دی‌اکسید نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد و HC
- قابلیت ارزیابی فشار گازها و سرعت آن‌ها توسط آنالایزر
- میزان محدوده تعریف شده برای آنالایزر و نوع پراب آن
- قابلیت‌های مختلف دستگاه مانند امکان اتصال به کامپیوتر، ذخیره‌سازی داده‌ها، پرینت اطلاعات و …
قیمت آنالایزر هوا
همان‌طور که گفته شد در خرید آنالایزر هوا و گاز باید به نکات و پارامترهای مختلفی توجه داشت و قیمت این دستگاه نیز همانند قیمت تهویه صنعتی و قیمت سیستم اطفاء حریق تحت تأثیر فاکتورها و عوامل مختلفی قرار دارد که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی همچون مشخصات و ویژگی‌های فنی دستگاه، نحوه نصب و کاربرد، محدود عملکرد، برند و شرکت تولید کننده، نرخ ارز، استانداردهای تولید و مدت زمان گارانتی، فروشگاه عرضه کننده و … هستند.
جمع‌بندی نهایی
آنالایزر هوای یکی از تجهیزات کاربردی است که می‌تواند میزان آلاینده‌های موجود در هوا، ذرات معلق و گازهای سمی و منشأ آن‌ها را تشخیص بدهد و در نهایت به افزایش ایمنی و کیفیت هوا کمک کند. استفاده از این دستگاه امروزه به واسطه وجود منابع صنعتی و آلودگی‌های متعدد در هوا می‌تواند امری ضروری باشد چرا که ورود گازهای سمی و آلاینده‌های ریزگرد به سیستم تنفسی موجودات می‌تواند مشکلات متعددی همچون مسمومیت، ایست قلبی و حتی مرگ ایجاد کند.