استفاده از سیستم‌های تهویه در پروژه‌های مسکونی، صنعتی، تجاری و … اهمیت بسیار زیادی دارد و اگزاست فن‌ها (Exhaust fan) به عنوان بهترین هواکشی‌های صنعتی برای این محیط‌ها شناخته می‌شوند که امروزه رواج بسیار زیادی پیدا کرده‌اند. در اصل استفاده از سیستم‌های تهویه صنعتی در مقایسه با سیستم‌های تهویه طبیعی می‌توانند مزیت‌های متعددی داشته باشد و امروزه این سیستم‌ها از تنوع بالایی برخوردارند. اگزاست فن‌ها می‌توانند کارایی بالایی در کنترل و از بین بردن بوی نامطبوع فضا داشته باشند و به خروج هوا یا گردش آن و همچنین تعدیل دما کمک کنند. در ادامه مطلب به بررسی مزایای نصب اگزاست فن و نکات مهم در مورد آن پرداخته می‌شود.
اگزاست فن چیست؟
اگزاست فن یا Exhaust fan در حقیقت تغییر یافته عبارت Exit air circular است و منظور از آن خروج هوای چرخشی از محیط می‌باشد. هدف اصلی استفاده از اگزاست فن‌ها در سیستم تهویه پارکینگ و محیط‌های مختلف خروج هوای آلوده محیط و ورود هوای تازه و تمیز است. این فن‌ها می‌توانند حجم مشخصی از هوا را جابجا کنند و هوای محیط را کاملاً تهویه نمایند. اگزاست فن‌ها می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی شوند.
این سیستم‌های تهویه از نظر محل نصب می‌توانند شامل انواع اگزاست فن‌های سقفی (ROOF TOP FAN)، اگزاست فن‌های دیواری (WALL FAN) و اگزاست فن‌های یوتیلیتی (UTILITY FAN) باشند و از نظر نوع پروانه نیز شامل اگزاست فن‌های با پروانه آکسیال (Axial) مانند اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ و اگزاست فن‌های سانتریفیوژی یا گریز از مرکز می‌باشند و هر کدام از آنها می‌توانند کاربردها، قابلیت‌ها و مزیت‌های متعددی داشته باشند.
انواع اگزاست فن از نظر نحوه نصب
علاوه بر فاکتورهایی همچون محل نصب و نوع پروانه می‌توان اگزاست فن‌ها را بر اساس نحوه نصب نیز دسته‌بندی کرد و بر این اساس این سیستم‌ها می‌توانند شامل سه دسته متفاوت باشند:
- اگزاست فن کانالی که در آن فن بیرون از محیط نصب شده و تمامی رطوبت، دود و گازها را از طریق کانال‌ها به بیرون هدایت می‌کند.
- اگزاست فن غیر کانالی که رطوبت، دود و … را به صورت مستقیم به بیرون هدایت می‌کنند.
- اگزاست فن درون خطی که در آن فن بین هواکش حمام و هواکش دیوار بیرون قرار داده می‌شود و با استفاده از فویل یا پی‌وی‌سی آنها را به هم متصل می‌کنند و برای سقف‌های کوتاه می‌توان گزینه مناسبی باشد.
مهم‌ترین مزایای استفاده از اگزاست فن‌ها
همانطور که گفته شد امروزه استفاده از سیستم‌های تهویه مطبوعی همچون اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ در پارکینگ‌ها، مجتمع‌های مسکونی و تجاری و … رواج بسیار زیادی پیدا کرده است و این سیستم‌ها می‌توانند مزیت‌های متعددی داشته باشند. به صورت کلی می‌توان 5 دلیل برای نصب اگزاست فن در کنار سیستم تهویه مطبوع عنوان کرد که به شرح زیر هستند:
- اگزاست فن‌ها می‌توانند کیفیت هوای محیط را به شیوه مطلوبی بهبود ببخشند و به سرعت قادر به تمیز کردن هوای محیط هستند.
- این فن‌ها می‌توانند دمای محیط را با به گردش درآوردن هوا متعادل کنند.
- هر گونه رطوبت، بو و آلاینده‌های خطرناک را از محیط حذف کرده و هوای سالم را در محیط توزیع می‌کنند.
- وجود این سیستم‌ها در مجتمع‌های مسکونی و پرتردد باعث می‌شوند که احتمال مسمومیت افراد در اثر گازهای خطرناک و آلاینده‌های مختلف کاهش پیدا کند.
- وجود این سیستم‌ها می‌تواند در زمان بروز حوادثی همچون آتشسوزی به حذف دود و گازهای سمی کمک کرده و شرایط را کار کردن نیروهای آتش‌نشانی و … فراهم می‌کنند.
مهم‌ترین نکات در مورد استفاده از اگزاست فن
همانطور که گفته شد هدف اصلی استفاده از تجهیزاتی همچون اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ تهویه هوا و خروج گازها، رطوبت و آلاینده‌ها از محیط است اما برای استفاده از این سیستم‌ها لازم است که به نکات مختلفی توجه داشت.
- حتماً باید در انتخاب و استفاده از اگزاست فن‌ها به محیط و نوع آلاینده‌های موجود در آن توجه ویژه‌ای شود.
- برای انتخاب نوع اگزاست فن از نظر محل نصب، نحوه نصب و نوع پروانه‌ها باید به مساحت محیط، ارتفاع و شرایط کلی محیط توجه داشت چرا که هر کدام از این سیستم‌ها می‌توانند در محیط‌های مختلفی کارایی داشته باشند
- برای نصب اگزاست فن‌ها بهتر است که حتی‌الامکان در ارتفاع‌های بالا نصب شوند چرا که با این کار می‌توانند عملکرد بهتری داشته باشند. از آنجایی که هوای گرم همواره در ارتفاع بالاتر قرار می‌گیرد اگر فن در ارتفاع کمتری نصب شود نمی‌تواند عملکرد مناسبی در تعدیل دما و تمیز کردن هوا داشته باشد.
- برای انتخاب اگزاست فن‌ها حتماً باید به CFM که به واحد فوت مکعب در دقیقه است توجه داشت. در اصل باید مشخص شود که فن از چه قدرت و توانی برخوردار باشد تا بتواند به‌خوبی هوای محیط را تهویه و تمیز کند. CFM می‌تواند سرعت و زمان نیاز برای تغییر هوای محل را مشخص کند
- نکته دیگری که در نصب و استفاده از اگزاست فن‌ها باید مد نظر قرارداد میزان سر و صدای دستگاه است. شاید صدای بالای اگزاست فن‌ها در محیط‌های صنعتی مشکلی ایجاد نکند اما قطعاً در محیط‌های آرام‌تر مانند مجتمع‌های مسکونی می‌تواند چالش‌های متعددی ایجاد کند.
- توجه به فشار استاتیک محیط نیز اهمیت زیادی در انتخاب و نصب اگزاست فن‌ها دارد و لازم است که قبل از خرید و نصب این سیستم حتماً میزان فشار استاتیک محیط بررسی و ارزیابی شود. در حقیقت لازم است که قبل از انتخاب، خرید و نصب این سیستم‌ها با استفاده از راهنمای کامل راه‌اندازی سیستم تهویه صنعتی اطلاعات دقیقی از مزایا، معایب و شرایط کار این سیستم‌ها به دست آورد.
عوامل مهم در طراحی اگزاست ها
اگزاست فن‌ها امروزه از کاربردی‌ترین تجهیزات صنعتی به شمار می‌روند و می‌توانند کاربردهای صنعتی، نیمه‌صنعتی و غیر صنعتی متعددی داشته باشند. برای طراحی این سیستم‌ها لازم است که حتماً به نکات و فاکتورهای مختلفی توجه داشت که مهم‌ترین آنها به شرح زیر هستند:
- میزان رطوبت محیط اهمیت بسیار زیادی دارد و لازم است که قبل از طراحی و استفاده از سیستم‌هایی همچون اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ به این مورد توجه ویژه‌ای داشت.
- شرایط محیطی و محل قرارگیری و نصب اگزاست فن نیز باید به صورت دقیق ارزیابی شود.
- نوع گازها و آلاینده‌هایی که در محیط وجود دارند باید در طراحی و ساخت اگزاست فن‌ها لحاظ شوند.
- ابعاد و اندازه این سیستم‌ها باید بر اساس نوع محیطی که استفاده می‌شوند طراحی شوند.
قیمت اگزاست فن‌ها
قیمت اگزاست فن‌ها را نمی‌توان به صورت دقیق و مشخص بیان کرد چرا که می‌تواند تحت تأثیر عوامل و فاکتورهای مختلفی قرار داشته باشد. از مهم‌ترین عواملی که بر روی قیمت اگزاست فن‌ها مؤثر هستند می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- نوع اگزاست فن از نظر نوع پروانه، محل نصب و نوع نصب
- جنس ورقه و بدنه اگزاست فن
- برند و شرکت سازنده اگزاست فن
- میزان قدرت الکتروموتور اگزاست فن
- آپشن ها و امکانات فن
- مدت زمان گارانتی
- هزینه‌های حمل‌ونقل و نصب و سرویس و …
جمع‌بندی نهایی
اگزاست فن‌ها از جمله تجهیزات پرکاربردی هستند که می‌توانند برای تهویه هوای محیط، تمیز کردن انواع آلاینده‌ها و تعدیل دمای محیط استفاده شوند و بر اساس فاکتورهای مختلفی همچون نوع پروانه، محل نصب و … انواع مختلفی دارند. از جمله رایج‌ترین اگزاست فن‌ها می‌توان به اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ اشاره کرد که در انواع ساختمان‌های اداری، مسکونی، صنعتی و … و همچنین کارخانه‌ها و کارگاه‌ها کاربرد دارد.