شاید بتوان گفت صنعت فناوری اطلاعات مهم‌ترین صنعت کنونی جهان به شمار می‌رود و امنیت اطلاعات، آمار و داده‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است به همین دلیل لازم است که در تمامی سازمان‌ها، ارگان‌ها و مراکز مختلف دولتی و خصوصی بستر مناسبی برای افزایش ایمنی فراهم شود. استفاده از سیستم اطفا حریق یکی از مهم‌ترین روش‌های تأمین امنیت در اتاق‌های سرور است که می‌تواند در محافظت فیزیکی از اسناد و داده‌ها نقش مؤثری داشته باشد. ارگان‌های مختلف سالانه هزینه‌های هنگفتی برای خرید سرور و تجهیزات تجمیع اطلاعات صرف می‌کنند محافظت از این تجهیزات اهمیت بالایی دارد. امروزه سیستم‌های اطفا حریق مختلفی در دسترس هستند که هر کدام ویژگی‌های مختلفی داشته و برای محیط‌های مختلفی مناسب هستند. در ادامه مطلب به بررسی سیستم اطفاء حریق مناسب اتاق سرور پرداخته خواهد شد.
مهم‌ترین عوامل در طراحی سیستم اعلام و اطفا حریق اتاق‌های سرور
همان‌طور که گفته شد اتاق‌های سرور به دلیل برخورداری از تجهیزات و لوازم مهم و ارزشمند از حساسیت‌های بالایی برخوردارند و تأمین امنیت آن‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد. برای خرید سیستم اعلام حریق و طراحی یک سیستم اطفا مناسب برای اتاق سرور باید به نکات و پارامترهای مختلفی توجه داشت که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- ابعاد اتاق شامل طول، عرض و ارتفاع آن باید بررسی شده و حجم اتاق محاسبه گردد.
- باید عواملی همچون کف کاذب و سقف کاذب و همچنین تأسیسات عبور کرده از آن‌ها در نظر گرفته شود.
- ارتفاع شهر و موقعیت جغرافیایی که دیتاسنتر و اتاق سرور در آن قرار دارد باید در نظر گرفته شود.
- میزان دمای عمومی اتاق سرور و دیتاسنتر و همچنین نحوه چینش رک و بررسی راهرو سرد و گرم
- سیستم سرمایش و نحوه عملکرد آن و مسیر کابل‌های برق اتاق سرور باید بررسی شود
- نوع سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور
بهترین سیستم اطفاء حریق جهت اتاق سرور مرکزی
خوشبختانه امروزه انواع مختلفی از سیستم‌های اطفا حریق در دسترس هستند که هر کدام می‌توانند شرایط و ویژگی‌های منحصربه‌فردی داشته باشند. از رایج‌ترین سیستم‌های اطفا می‌توان به کپسول پودر و گاز، کپسول گاز CO2، کپسول FE36، کپسول کف، اطفاء حریق از طریق شلنگ آتش‌نشانی، سیستم اطفا حریق آبی اتوماتیک، سیستم اطفاء حریق گازی، سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آیروسل، سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم، سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه یا پودر آب و سیستم اطفاء حریق اتوماتیک Vortex اشاره کرد. بر اساس استاندارد NFPA 2001 (انجمن ملی حفاظت از آتش آمریکا) مناسب‌ترین و بهترین سیستم اطفاء حریق برای اتاق‌های سرور استفاده از گازهای خنثی و پاک است که با نام Clean Agent شناخته می‌شوند و رایج‌ترین آن‌ها شامل گازهای IG و FM200 هستند. بر اساس این استاندارد در مکان‌هایی که از تجهیزات الکترونیکی برخوردارند و یا مکان‌هایی که دارای مایعات قابل اشتعال هستند و همچنین اتاق بایگانی و اسناد باید حتماً از گاز FM200 و یا IG استفاده کرد. در حقیقت این گازها هیچ‌گونه آسیبی به تجهیزات الکترونیکی وارد نکرده و هیچ‌گونه اثری برجا نخواهند گذاشت و به عنوان بهترین جایگزین برای گازهای هالوژن و گازهای سمی همچون CO2 هستند.
اجزای سیستم اعلام حریق
در حقیقت قبل از آنکه به وجود یک سیستم اطفا حریق نیاز باشد باید یک سیستم تشخیص دهنده مناسب وجود داشته باشد که بتواند در سریع‌ترین زمان ممکن وجود آتش‌سوزی و حریق را تشخیص دهد. یک سیستم اعلام حریق اتاق سرور شامل اجزای مختلفی است که به شرح زیر می‌باشند:
- مرکز کنترل که باید دارای حداقل سه زون باشد و دتکتورها در دو زون قرار بگیرند. فعال شدن زون اول سبب اعلام هشدارهای تعریف شده می‌شود و زون دوم علاوه بر هشدار سیستم اطفاء را نیز فعال می‌کند.
- دتکتور یا تشخیص دهنده که می‌تواند مدل‌های مختلفی همچون دتکتور حساس به دود، دتکتور حساس به دما و دتکتور مالتی که به هر دو مورد حساس است تولید می‌شود و بهترین دتکتور برای اتاق سرور نوع مالتی آن است.
- سیستم آنالایزر محیطی (Air Sampling) که هوای داخل اتاق را تجزیه‌وتحلیل کرده و در صورت تشخیص مواد مربوط به حریق پیامی به مرکز کنترل ارسال می‌کند.
- شستی اعلام حریق که برای فعال کردن دستی سیستم به کار می‌رود.
- چراغ هشدار اعلام حریق که در صورت تشخیص آتش‌سوزی توسط مرکز کنترل فعال می‌شود.
- آژیر اعلام حریق که توسط مرکز کنترل فعال خواهد شد و افراد را از خطرات آگاه می‌کند
- دستگاه تلفن کننده که از کنترل پنل فرمان گرفته و در صورت بروز حریق با شماره‌های ذخیره شده تماس گرفته و پیامی را منتقل می‌کند.
- دستگاه ارسال پیامک که به سیم‌کارت مجهز شده و در صورت بروز حریق پیامی برای مدیر و افراد مسئول ارسال می‌کند.
- باتری که برای تأمین برق سیستم استفاده می‌شود
اجزای سیستم اطفا حریق
در کنار سیستم اعلام خطر نقش سیستم اطفا بسیار پررنگ است و همان‌طور که گفته شد این سیستم در اتاق سرور بر پایه گازهای Clean Agent می‌باشند چرا که موادی همچون پودرها، کف و … باعث آسیب دیدن تجهیزات الکترونیکی می‌شوند اما گازهایی مانند FM200 کاملاً بی‌اثر و بی‌خطر هستند. سیستم اطفاء حریق گازی FM200 به عنوان رایج‌ترین سیستم اطفا از اجزای مختلفی برخوردار است که به شرح زیر خواهند بود.
- سیلندر یا کپسول اطفاء حریق که محل ذخیره گاز است و باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد و احتمال نشتی و ترکیدن آن صفر باشد.
- شیر برقی که بر روی کپسول نصب شده و با فرمان گرفتن از مرکز کنترل گاز را آزاد می‌کند.
- لوله‌کشی که باید بر اساس استاندارد NFPA باشد و از لوله‌های مانیسمان فولادی در آن استفاده شود تا هیچ‌گونه نشتی و ترک‌خوردگی نداشته باشد.
- نازل پاشش 360 درجه که در انتهای لوله‌ها نصب شده و وظیفه پخش گاز را بر عهده دارند.
- شستی اطفاء دستی که برای فعال کردن توسط کاربر قرار داده شده است
- شستی توقف دستی که در صورت فعال شدن سیستم در مدت 30 ثانیه انتظار می‌توان به صورت دستی آن را غیر فعال نمود.
نحوه عملکرد سیستم اعلام و سیستم اطفا حریق اتاق سرور
با توجه به جزئیات و اجزایی که برای این سیستم‌ها عنوان شد به راحتی می‌توان درک کرد که شیوه عملکرد آن‌ها به چه شکل است. در این سیستم مجموعه دتکتورها و آنالیزورها در دو یا سه زون وارد مرکز کنترل خواهند شد و بعد از آنکه حریق و آتش‌سوزی را تشخیص داند پیغامی برای کنترل پنل ارسال می‌کنند. با ارسال پیام، مرکز کنترل سیستم‌های هشدار دهنده را فعال کرده و بعد از دریافت سیگنال دوم سیستم‌های هشدار ثانویه نیز فعال می‌شوند. بعد از فعال شدن سیستم‌ها در مدت 30 ثانیه گاز وارد محیط شده و حریق را خاموش می‌کند. مدت زمان 30 ثانیه‌ای هم برای خروج افراد از محل و همچنین امکان قطع گاز در صورت عدم وجود حریق در نظر گرفته شده است. در مقاله‌ای از سایت ماد ایمن پاسارگاد تحت عنوان اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ به بررسی کامل اگزاست فن اف ۳۰۰ و مزایا و معایب آن پرداخته شده که اطلاعات بسیار مفیدی به خواننده ارائه می‌کند.
جمع‌بندی نهایی
اتاق‌های سرور به دلیل برخوردار از سیستم‌ها و تجهیزات مختلف تجمیع اطلاعات و اسناد از اهمیت بالایی در تمامی ارگان‌های دولتی و خصوصی برخوردارند به همین دلیل تأمین امنیت آن‌ها اهمیت بالایی دارد. بر اساس استاندارد NFPA 2001 بهترین سیستم اطفا برای این اتاق‌ها استفاده از گازهای خنثی و پاک است که با نام Clean Agent شناخته می‌شوند و رایج‌ترین آن‌ها شامل گازهای IG و FM200 هستند.