وجود رطوبت، گردوخاک و آلودگی‌ها در محیط‌های مختلف صنعتی و غیر صنعتی می‌تواند مشکلات و چالش‌های مختلفی ایجاد کرده و عملکرد تجهیزات و نیروهای انسانی را تحت تأثیر قرار بدهد به همین دلیل استفاده از تجهیزات تهویه ضرورت بسیار زیادی دارند. امروزه انواع مختلفی از هواکش‌ها و اگزاست فن‌ها وجود دارند که هر کدام با داشتن ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فرد می‌توانند کاربردهای متعددی داشته و در محیط‌های مختلفی استفاده شوند. در ادامه مطلب به بررسی و معرفی انواع اگزاست فن‌ها و همچنین کاربردها و مزایای آن‌ها پرداخته خواهد شد.
اگزاست فن چیست؟
در حقیقت اگزاست فن (Exhaust fan) تغییر یافته عبارت Exit air circular می‌باشد و منظور از آن خروج هوای چرخشی از محیط است. هدف اصلی استفاده از اگزاست فن‌هایی همچون اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ خارج کردن هوای آلوده از محیط و وارد کردن هوای تازه و تمیز است. استفاده از اگزاست فن‌ها برای تهویه هوای محیط می‌تواند مزیت‌های متعددی در مقایسه با روش‌های دیگر داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی همچون مقرون‌به‌صرفه بودن، راندمان و عملکرد عالی، تهویه سریع هوا، طول عمر بالا و … هستند.
انواع اگزاست فن
اگزاست فن‌ها به عنوان یکی از بهترین و رایج‌ترین سیستم‌های تهویه می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی شوند و انواع مختلفی داشته باشند. این سیستم‌ها از نظر محل نصب می‌توانند شامل مواردی همچون اگزاست فن‌های سقفی (ROOF TOP FAN)، اگزاست فن‌های دیواری (WALL FAN) و اگزاست فن‌های یوتیلیتی (UTILITY FAN) باشند. اگزاست فن‌ها از نظر محل نصب نیز شامل مواردی همچون اگزاست فن کانالی، اگزاست فن غیر کانالی و اگزاست فن درون خطی هستند. در مقاله‌ای تحت عنوان از سایت ماد ایمن پاسارگاد تحت عنوان فن بین کانالی چیست و چگونه کار می‌کند؟ به بررسی فن‌های بین کانالی پرداخته شده که مطالعه آن خالی از لطف نیست. به صورت کلی اگزاست فن‌ها شامل موارد زیر هستند:
اگزاست فن تهویه هوا
این نوع از اگزاست فن‌ها می‌توانند بهترین وسیله برای تهویه محیط‌های مرطوب باشند و به راحتی از رشد آلودگی‌ها، کپک، قارچ و … جلوگیری می‌کنند. در حقیقت این نوع از اگزاست فن‌ها می‌توانند برای تهویه و تخلیه هوای مرده و آلوده محیط‌های صنعتی بسیار کاربردی باشند و در حفظ سلامت تجهیزات و نیروهای انسانی نقش مؤثری داشته باشند. در اصل اگزاست فن تهویه هم می‌تواند استفاده‌های صنعتی و هم استفاده‌های غیر صنعتی و خانگی داشته باشد. در مقاله دیگری از ماد ایمن پاسارگاد می‌توان اطلاعات دقیق و کاملی در مورد مزیت‌ها و معایب سیستم متعارف اعلام حریق به دست آورد.
اگزاست فن سانتریفیوژی
اگزاست فن‌های گریز از مرکز اولین بار در سال 1832 توسط نظامیان شوروی تولید شد و می‌تواند برای کاربردهای صنعتی مورد استفاده قرار بگیرد. این نوع از اگزاست فن‌ها می‌توانند شامل دو دسته محفظه‌‌ای و دارای هوزینگ تقسیم شوند. در اصل این هواکش‌ها دارای یک پروانه دوار دمنده هستند که توسط یک محفظه فلزی احاطه شده و می‌توانند هوا را در یک مسیر خاص به سمت بیرون از فن هدایت کنند. ساختار قرارگیری پروانه‌ها در این اگزاست فن‌ها به صورت حلزونی است و در فن‌های صنعتی بزرگ بیش از یک محفظه خروج هوا وجود دارد. در حقیقت این فن‌ها با استفاده از نیروی گریز از مرکز هوای یک محیط را تهویه کرده و آلودگی‌های آن را از بین می‌برند.
اگزاست فن آکسیال
این نوع از اگزاست فن‌ها قبل از اگزاست فن‌های گریز از مرکز اختراع شده‌اند و از قدمت بالایی برخوردارند و می‌توانند جریان هوا را در راستای محور یا همان شیفت پروانه عبور بدهند. این فن‌ها خود می‌توانند به سه دسته اصلی تقسیم شوند.
- اگزاست فن‌های آکسیال سقفی دارای ظرفیت هوادهی تا 55000 متر مکعب بر ساعت و فشار 400 پاسکال هستند و سیستم انتقال قدرت آن در دو نوع اتصال مستقیم و اتصال غیر مستقیم تولید و تنظیم می‌شود. از مهم‌ترین ویژگی‌های اگزاست فن آکسیال سقفی می‌توان به مواردی همچون قابلیت نصب انواع الکتروموتورهای ضد انفجار، ضد جرقه و ضد احتراق برای محیط‌های خاص، قابلیت به‌کارگیری برای محیط‌های اسیدی و قابلیت به‌کارگیری برای محیط‌های دارای رطوبت بالا اشاره کرد.
- اگزاست فن‌های آکسیال دیواری معمولاً در سالن‌های ورزشی، سوله‌ها، کارگاه‌های صنعتی و… استفاده می‌شود و می‌توانند در دو نوع سبک و سنگین تولید شوند. اتصال این نوع فن‌ها نیز هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم است و پروانه‌های آن می‌توانند از نظر جنس تنوع بالایی داشته باشند.
اگزاست فن آکسیال کانالی که برای محیط‌های اسیدی، گرم و مرطوب مناسب است و دارای قابلیت نصب انواع الکتروموتور ضد انفجار، ضد جرقه و ضد احتراق بر روی فن را دارند. این فن‌ها نیز در دو نوع سبک و سنگین (جت فن) و در اندازه‌های مختلف وجود دارند. در پاسخ به این سوال که ویژگی و مزایای استفاده از فن بین کانالی چیست؟ باید گفت این فن‌ها صدای کمی دارند، فضای کمی اشغال می‌کنند، مصرف انرژی کمی دارند و می‌توانند در محیط‌های صنعتی و غیر صنعتی استفاده شوند.
مهم‌ترین کاربردهای اگزاست فن‌ها
به زبانی ساده می‌توان گفت اگزاست فن‌ها در هر محیطی که نیاز به تهویه هوا وجود داشته باشند کاربردی هستند. در حقیقت استفاده از اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ و سایر اگزاست فن‌ها می‌توانند به حذف آلودگی‌های موجود در هوا و وارد کردن هوای تازه به محیط مؤثر باشند. از مؤثرترین کاربردهای اگزاست فن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از محیط‌های صنعتی
- استفاده در محیط‌های خانگی مانند سرویس‌های بهداشتی و آشپزخانه
- استفاده در محیط‌های تجاری
- استفاده در پارکینگ‌ها و مجتمع‌های مختلف
- استفاده در آسمان‌خراش‌ها
- استفاده در کارگاه‌ها، سوله‌ها و کارخانه‌های مختلف و …
قیمت اگزاست فن
همان‌طور که گفته شد اگزاست فن‌ها می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی شوند به همین دلیل از تنوع بالایی برخوردارند و همین امر باعث می‌شود که قیمت آن‌ها همانند سیستم اطفاء حریق گازی FM200 تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی باشد. نوع اگزاست فن، کیفیت ساخت و جنس مواد به کار رفته در آن، قدرت موتور، میزان سروصدا، برند و شرکت سازنده، استانداردها و مدت زمان گارانتی اگزاست فن، هزینه‌های مربوط به تعمیر و نگهداری و نصب، نحوه عملکرد فن و … از مهم‌ترین مواردی هستند که قیمت انواع اگزاست فن‌ها را تعیین می‌کنند.
جمع‌بندی نهایی
اگزاست فن‌ها تغییر یافته از جمله تجهیزاتی هستند که با هدف خارج کردن هوای آلوده محیط به بیرون استفاده می‌شوند. این سیستم‌ها می‌توانند بر اساس محل و نحوه نصب، نحوه عملکرد، نوع پروانه و … به انواع مختلفی همچون اگزاست فن تهویه، اگزاست فن آکسیال و اگزاست فن سانتریفیوژی تقسیم می‌شوند و هر کدام از آن‌ها مانند اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ می‌توانند کاربردها و مزیت‌های متعددی داشته باشند.