افزایش امنیت ساختمان‌ها همواره از مهم‌ترین دغدغه‌ها در این صنعت بوده و پیشرفت علوم و تکنولوژی‌های مختلف این امکان را برای افراد فراهم کرده است که از تجهیزات و امکانات مختلفی برای رسیدن به این هدف استفاده کنند. سیستم اعلام حریق یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین سیستم‌های حفاظتی است که در کاهش خسارت‌های جانی و مالی ناشی از حریق و آتش‌سوزی نقش پررنگ و ویژه‌ای دارد. سیستم اعلام حریق در دو دسته سیستم‌های متعارف یا معمولی و سیستم‌های آدرس پذیر یا هوشمند وجود دارند که هر کدام ویژگی‌ها، قابلیت‌ها و کاربردهای متعددی دارند. سیستم اعلام حریق آدرس پذیر سیستمی است که تمامی اجزای متصل به آن دارای آدرس انحصاری هستند و از دقت بالاتری در تشخیص و هشدار خطرات برخوردار هستند. در ادامه مطلب به بررسی کامل سیستم آدرس پذیر، کاربردها و ویژگی‌های آن پرداخته خواهد شد.
سیستم آدرس پذیر چیست؟
سیستم اعلام یا اعلان حریق آدرس پذیر به مجموعه‌ای از تجهیزات آتش‌نشانی گفته می‌شود که همگی به یک کنترل پنل مرکز متصل بوده و با هماهنگی همدیگر در جهت آشکارسازی وقوع حریق در محیط عمل می‌کنند. این سیستم دارای سنسورهای بسیار دقیق و حساسی است و در صورت مشاهده هرگونه دود و حرارتی هشدارهای لازم را ارسال می‌کند و بر خلاف سیستم متعارف اعلام حریق هر کدام از دتکتورها یا شستی‌های آن دارای یک آدرس منحصربه‌فرد هستند و در زمان راه‌اندازی یک کد خاص برای هرکدام از دتکتورها تعریف می‌شود که از طریق آن مرکز کنترل پنل قادر به تشخیص دقیق محل حریق خواهد بود. طراحی سیستم‌های آدرس پذیر همانند سیستم‌های متعارف بر اساس تاییدیههای BS 5839 و NFPA صورت می‌پذیرد و انعطاف‌پذیری، کنترل و سرعت بالایی در شناسایی دارند.
نحوه عملکرد سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
عملکرد سیستم‌های آدرس پذیر و هوشمند دقیقاً همانند سیستم‌های اعلام حریق متعارف هستند با این تفاوت که در نصب و راه‌اندازی آنها علاوه بر زون بندی، هر کدام از قطعات آنها مانند دتکتور و … دارای یک آدرس مشخص و منحصربه‌فرد هستند. در حقیقت زمانی که سیستم در محل نصب و راه‌اندازی می‌شود در حالت آماده باش قرار خواهد گرفت و بعد از وقوع حریق و آتش‌سوزی و شناسایی آن، به واسطه آدرس دقیقی که به دتکتورها و شستی‌ها داده شده است مکان دقیق آتش‌سوزی مشخص خواهد شود و سپس کنترل پنل دستورات لازم را برای سایر اجزا صادر می‌کند. زمانی که یک دتکتور دچار حریق یا خطا شود مشخصات کامل و دقیق آن توسط کد و نوع قطعه، زون و محل نصب بر روی صفحه نمایش کنترل پنل اعلام حریق آدرس پذیر، نمایش داده خواهد شد.
روش‌های آدرس‌دهی تجهیزات اعلام حریق Addressable
بعد از وقوع حریق و خطا در محل هر کدام از دتکتورها باید آدرس دهی انجام شود و در سیستم‌های آدرس پذیر و هوشمند این کار می‌تواند به سه روش مختلف انجام شود که به شرح زیر می‌باشند:
-
آدرس‌دهی دستی
تعدادی از دستگاه‌ها امکان آدرس‌دهی به شیوه دستی را خواهند داشت و در واقع با استفاده از یک پراب اعداد مورد نظر را وارد می‌کنند. البته سیستم‌هایی که دارای این روش آدرس‌دهی هستند به دلیل محدودیت‌های مختلفی همچون عدم قابلیت جابجایی بین برندهای مختلف دارای کاربرد کمتری هستند.
-
آدرس‌دهی فیزیکی
این روش آدرس‌دهی می‌تواند به دو روش دیپ سوییچ و کلیدهای گردان صورت بگیرد که روش دیپ سوئیچ سخت و پیچیده می‌باشد در حالی که روش کلیدهای گردان ساده و راحت است و همین باعث کاربردهای بیشتری آن شده است.
-
آدرس‌دهی خودکار
در روش آدرس‌دهی خودکار، کنترل پنل به صورت اتوماتیک عملیات آدرس‌دهی را انجام خواهد داد اما همانند روش آدرس‌دهی دستی دارای محدودیت‌هایی بوده که کاربرد آنها را کمتر کرده است. البته هر سه نوع سیستم‌های اعلام حریق آدرس پذیر تأییدیه سازمان آتش‌نشانی را دریافت خواهند کرد و می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.
مزایا و معایب سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر همانند سیستم اعلام خرید متعارف می‌تواند مزیت‌ها و معایب خاصی داشته باشد و در محیط‌ها و مکان‌های مختلفی مورد استفاده قرار بگیرد. از جمله مهم‌ترین مزایای این سیستم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- این سیستم به صورت دقیق می‌تواند محل آتش‌سوزی و حریق را مشخص کند.
- سرعت بسیار بالایی در شناسایی حریق و صدور دستورات لازمه دارد.
- این سیستم با توجه به داشتن آدرس انحصاری اجزا کنترل بیشتری بر روی محل‌های تحت پوشش دارد.
- سیم‌کشی این سیستم راحت و ساده است.
- امکان برنامه‌ریزی برای انجام فعالیت‌های خاص.
- کاهش احتمال هشدارهای اشتباه و مدیریت راحت‌تر این هشدارها.
- امکان انتخاب حساسیت‌های ویژه برای هرکدام از دتکتورها.
- این سیستم برای محیط‌ها و ساختمان‌های بزرگ و صنعتی کارایی بالایی دارد و …
در کنار تمامی مزیت‌هایی که برای سیستم اعلام حریق Addressable عنوان شد، این سیستم‌ها می‌توانند معایب و ایراداتی نیز داشته باشند که مهم‌ترین آنها به شرح زیر هستند:
خرید سیستم اعلام حریق آدرس پذیر در مقایسه با سیستم‌های متعارف هزینه بیشتری در بر خواهد داشت
این سیستم برای محیط‌ها و ساختمان‌های کوچک به‌صرفه و مناسب نیست.
نحوه استفاده از این سیستم برای کسانی که اطلاعات کافی در مورد آن ندارند می‌تواند چالش‌برانگیز باشد
در تعدادی از موارد نیز برخی از اجزای برندهای مختلف باهم سازگاری ندارند.
اجزای سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
همانگونه که اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ انواع مختلفی داشته و از اجزای متعددی تشکیل شده است، سیستم اعلام حریق آدرس پذیر نیز شامل اجزای مختلف با وظایف تعریف شده و خاصی است. از مهم‌ترین اجزای این سیستم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
انواع دتکتورها شامل دتکتور دودی، دتکتور حرارتی، دتکتور گازی، دتکتور شعله‌ای و دتکتور ترکیبی
بیم دتکتور
شستی دستی اعلام حریق
آژیر اعلام حریق
آژیرفلشر اعلام حریق
استروب لایت ها یا فلشرها
کنترل پنل اعلام حریق آدرس پذیر
ماژول‌ها یا رابط‌ها
ایزولاتورها و …
قیمت سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
از آنجایی که امروزه شرکت‌ها و برندهای متعددی در سراسر جهان در زمینه تولید انواع سیستم‌های اعلام حریق فعالیت دارند قیمت این سیستم‌ها همانند قیمت تهویه صنعتی می‌تواند تحت تأثیر فاکتورها و عوامل مختلفی قرار داشته باشد. از مهم‌ترین عوامل مؤثر در قیمت سیستم آدرس پذیر می‌توان موارد زیر را عنوان کرد:
- برند و شرکت سازنده
- تعداد لوپ و تعداد اجزا در هر لوپ
- تعداد دتکتورها و متراژ محیط تحت پوشش سیستم
- نحوه آدرس‌دهی سیستم و …
جمع‌بندی نهایی
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر یکی از سیستم‌هایی است که هر کدام از دتکتورهای آن دارای آدرس منحصربه‌فردی بوده و از انعطاف‌پذیری کنترل و سرعت بالایی در شناسایی برخوردار است. این سیستم از مزیت‌های متعددی برخوردار است و می‌تواند برای ساختمان‌ها و محیط‌های بزرگ کاربرد داشته باشد.