یکی از اصلی‌ترین نکاتی که امروزه در صنعت ساختمان مورد توجه قرار گرفته است سیستم‌های امنیتی است که سیستم‌های اعلام حریق و اطفاء حریق از مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌روند. در حقیقت آتش‌سوزی‌ها می‌توانند بر اساس میزان حرارت، نوع سوخت و میزان اکسیژن محیط به چند دسته مختلف شامل آتش‌سوزی‌های کلاس A، B، C، D و K تقسیم شوند و برای خاموش کردن هرکدام از این آتش‌ها باید از مواد و تجهیزات خاص و ویژه‌ای استفاده کرد.
سیستم‌های اطفا حریق گازی از جمله سیستم‌هایی هستند که می‌توانند برای خاموش کردن آتش‌های مختلف استفاده شوند. در ادامه مطلب به بررسی کامل اطفاء حریق گازی، کاربردها و مزایا و معایب آن پرداخته خواهد شد.
اطفا حریق گازی چیست؟
همان‌طور که گفته شد آتش‌ها می‌توانند از نظر نوع سوخت و شرایط انواع مختلفی داشته باشند و لازم است که برای خاموش کردن هرکدام از آن‌ها از سیستم‌های اطفا حریق مختلفی استفاده شود.
برخی مواقع استفاده از موادی همچون آب، فوم، شن و … در کنار خاموش کردن آتش می‌تواند آسیب‌ها و خسارت‌های متعددی ایجاد کند به همین دلیل باید از سیستم‌های دیگری استفاده کرد. سیستم اطفاء حریق گازی از جمله سیستم‌هایی است که در آن برای خاموش کردن آتش از گازهای بی‌خطر استفاده می‌شود.
سیستم‌های اطفا حریق می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی شوند اما به صورت کلی شامل دو سیستم اطفاء حریق گازی کربن دی‌اکسید و سیستم اطفا حریق گازی عوامل پاک هستند.
-
سیستم اطفا حریق گازی CO2
گاز CO2 به عنوان یکی از مؤثرترین گازها برای خاموش کردن آتش شناخته می‌شود چرا که این سیستم با ورود به مثلث آتش باعث کاهش و حذف اکسیژن شده و در نهایت آتش را خاموش می‌کند. البته گاز CO2 می‌تواند اثرات تخریبی ویژه‌ای برای محیط‌زیست داشته باشد به همین دلیل امروزه کمتر از آن استفاده می‌شود اما مهم‌ترین مزیت‌های آن به شرح زیر هستند:
- دارای قابلیت تخلیه و گسترش سریع در محل می‌باشد
- بعد از عملیات اطفا نیازی به تمیزکاری ندارد
- به دلیل نارسانا بودن خطراتی همچون برق‌گرفتگی و آسیب به تجهیزات برقی ندارد
- می‌توان در روی طیف گسترده‌ای از آتش‌سوزی‌ها از آن استفاده کرد.
البته این سیستم می‌تواند معایبی نیز داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل احتمال بیهوشی و مرگ افراد به دلیل غلظت بالای CO2، احتمال شروع مجدد آتش، امکان ایجاد الکتریسیته ساکن توسط ذرات جامد گاز دی‌اکسید کربن و تولید جرقه و … هستند. در مقاله‌ای تحت عنوان اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ از سایت ماد ایمن پاسارگاد به بررسی کامل اگزاست فن اف ۳۰۰ پرداخته شده که می‌تواند اطلاعات دقیقی به خواننده ارائه کند.
-
سیستم اطفا حریق گازی با عوامل پاک
این سیستم‌ها از گازهای بی‌خطر برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کنند و هیچ آسیبی به محیط‌زیست و لایه ازن وارد نمی‌کنند. گازهای پاک که در این سیستم‌ها استفاده می‌شوند شامل سه دسته گازهای نجیب یا بی‌اثر، هالوکربنی و گاز نوک 1230 هستند. مهم‌ترین ویژگی‌های آن‌ها شامل غیر سمی بودن و نداشتن بو، عدم تأثیر بر روی دید به دلیل بی‌رنگ بودن، نداشتن باقی مانده و رسوبات بعد از عملیات، عدم داشتن آثار مخرب زیست‌محیطی، عدم تخریب لایه ازون، غیر رسانا بودن و داشتن کمترین شوک حرارتی (افت ناگهانی دما) ممکن در هنگام تخلیه می‌باشند.
- گازهای نجيب شامل آرگون، دی‌اکسید کربن و نیتروژن بوده و رایج‌ترین سیستم‌های اطفا حریق این گازها شامل سیستم اطفاء حریق گازی IG01 متشکل از گاز آرگون، سیستم اطفاء حریق گازی IG55 متشکل از گازهای آرگون و نیتروژن، سیستم اطفا حریق گازی IG100 متشکل از گاز نیتروژن و سیستم اطفا حریق گازی (INERGEN) IG541 متشکل از نیتروژن، آرگون و دی‌اکسید کربن هستند.
- سیستم اطفاء حریق گاز نوک (Novec) 1230 که به صورت مایع ذخیره و به صورت گاز آزاد می‌شود از طریق حذف عامل حرارت باعث خاموش شدن آتش می‌گردد.
- سیستم‌های اطفاءحريق گازی هالوکربنی که شامل سیستم اطفاء حریق گازی FM200 و سیستم اطفاء حریق گازی HFC-125 هستند و از طریق حذف حرارت باعث خاموش شدن آتش می‌شوند و هیچ‌گونه خاصیت سمی و بوی بدی نداشته و آسیبی به محیط‌زیست و تجهیزات وارد نمی‌کنند.
مهم‌ترین کاربردهای اطفا حریق گازی
همان‌طور که گفته شد سیستم‌های اطفا حریق می‌توانند همانند سیستم‌های اعلام حریق بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی شوند و انواع مختلفی داشته باشند. از آنجایی که این سیستم‌ها از مزیت‌هایی همچون عملکرد سریع و صحیح، قدرت خاموش‌کنندگی عالی، امنیت بالا، عدم وجود پسماند، قابلیت بازگرداندن سریع سیستم به حالت کارکرد اولیه، عدم تأثیر مخرب بر محیط زیست، نصب و استفاده راحت و … برخوردار هستند می‌توانند کاربردهای متعددی داشته باشند. از مهم‌ترین استفاده‌ها و کاربردهای اطفا حریق گازی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- قابلیت استفاده در انواع اتاق‌های سوئیچ الکتریکی
- قابلیت استفاده در اتاق‌های کنترل، اتاق‌های IT و اتاق‌های دیتابیس و سرور
- قابلیت استفاده در سیستم‌های فناوری اطلاعات و اتاق‌های کامپیوتر
- امکان استفاده در موزه‌ها، کتاب‌خانه‌ها، مراکز تصویربرداری پزشکی و اتاق‌های بایگانی
- استفاده در گاوصندوق اسناد، مراکز تماس اضطراری، برج‌های ناوبری و کنترل پرواز
- استفاده در ایستگاه‌های فرستنده تلفن همراه، سکوهای حفاری دریایی و تجهیزات روباتیک
نحوه عملکرد سیستم اطفا حریق گازی
هرکدام از سیستم‌های اطفا حریق همانند سامانه تهویه پارکینگ و سایز تجهیزات می‌توانند از یک عملکرد متفاوت برخوردار باشند. سیستم‌های اطفا حریق گازی می‌توانند به صورت کلی به دو روش آتش را خاموش کنند.
- در روش اول این سیستم‌ها از جابجایی اکسیژن با یک گاز دیگر و کاهش میزان اکسیژن استفاده می‌کنند و در اصل مانع از اکسیژن‌رسانی به آتش می‌شوند.
- در روش دوم این سیستم‌ها می‌توانند با ایجاد اثرات فیزیکی مانند استخراج دما آتش را خاموش کنند
در اصل سیستم‌های اطفا حریق گازی در زمان آتش‌سوزی اثرات فیزیکی ویژه‌ای بر روی محدوده احتراق خواهند داشت و با حذف اکسیژن یا جذب گرمای محیط می‌توانند بدون وارد کردن آسیب به محیط و تجهیزات، آتش را خاموش کنند.
قیمت سیستم اطفا حریق گازی
سیستم‌های اطفا حریق گازی می‌توانند تنوع بالایی داشته باشند به همین دلیل قیمت آن‌ها نیز متفاوت خواهد بود. از مهم‌ترین فاکتورهای مؤثر بر روی قیمت سیستم اطفا حریق گازی می‌توان به نوع گاز استفاده شده در سیستم، نحوه عملکرد آن از نظر دستی یا اتوماتیک بودن، میزان غلظت گاز، شرکت و برند سازنده سیستم اطفا، استانداردهای تولید و مدت زمان گارانتی، حجم و ابعاد سیستم‌ها، تجهیزات سیستم اطفا، نرخ ارز و نوسانات آن و … اشاره کرد.
جمع‌بندی نهایی
از آنجایی که آتش‌سوزی‌ها می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند در برخی مواقع امکان استفاده از موادی همچون آب، فوم، شن و … برای خاموش کردن آن‌ها وجود نخواهد داشت و لازم است که از سیستم‌های اطفا حریق گازی استفاده شود. این سیستم از نظر نحوه عملکرد و نوع گاز انواع مختلفی داشته و هرکدام می‌توانند مزایا و معایب خاص خود را داشته و در محیط‌های مختلفی استفاده شوند.