امنیت و آسایش به عنوان اصلی‌ترین دغدغه افراد در زمان ساخت ساختمان‌های مختلف مسکونی، اداری، تجاری و … شناخته می‌شود، به همین دلیل نصب و اجرای سیستم‌های امنیتی همچون سیستم اعلام حریق و سیستم اطفا حریق از اهمیت بالایی برخوردار است. در حقیقت افزایش ایمنی و کاهش خطاهای انسانی با هدف پیشگیری از حوادث آتش‌سوزی معیار اصلی متخصصان ارگونومی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در طراحی و ارزیابی ماشین‌آلات، تجهیزات، ساختمان‌ها و غیره بشمار می‌روند. در ادامه مطلب به بررسی و معرفی انواع تجهیزات اطفاء حریق، کاربردها و قیمت آن‌ها پرداخته خواهد شد.
تجهیزات اطفاء حریق چیست؟
در اصل به هر نوع وسیله و ابزاری که بتوان در زمان بروز حریق و آتش‌سوزی از آن به منظور خاموش کردن آتش استفاده کرد تجهیزات اطفا حریق گفته می‌شود. این تجهیزات می‌توانند شامل تجهیزات عمومی مانند کپسول‌های اطفا حریق و تجهیزات تخصصی مانند تجهیزات مورد استفاده در آتش‌نشانی‌ها باشند. تجهیزات اطفا حریق همانند سایر سیستم‌های امنیتی می‌توانند در دسته‌بندی‌های متفاوتی قرار داشته باشند و نحوه عملکرد هر کدام از آن‌ها بر اساس کلاس‌های حریق متفاوت خواهد بود.
روش‌های اطفاء حریق
قبل از آنکه با تجهیزات اطفا حریق آشنایی پیدا کرد لازم است که روش‌های خاموش کردن آتش را شناخت. به صورت کلی حریق یک مثلث است که شامل 3 ضلع اصلی سوخت، اکسیژن و حرارت است و برای خاموش کردن آن باید یکی از این سه ضلع حذف شود. در حقیقت 3 روش اصلی برای اطفا حریق وجود دارند که به شرح زیر می‌باشند:
- اطفاء حریق از طریق سرد کردن آن: در این روش باید ضلع حرارت از بین برود و برای این کار درجه حرارت را به زیر نقطه اشتعال می‌رسانند.
- اطفا حریق از طریق خفه کردن آتش: این روش نیز در اصل بر اساس حذف کردن ضلع اکسیژن صورت می‌گیرد و باید میزان اکسیژن محیط به حدی کاهش پیدا کند که از گسترش آتش جلوگیری شود. این کار معمولاً با استفاده از گازهای خنثی مانند گاز کربن دی‌اکسید انجام می‌شود.
- اطفا حریق از طریق مانع شدن یا از بین بردن مواد قابل اشتعال: در این روش که روش جداسازی است ضلع سوخت در مثلث آتش حذف می‌شود.
تقسیم‌بندی تجهیزات اطفا حریق
تجهیزات و ابزارهایی که در خاموش کردن آتش به کار می‌روند می‌توانند بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلفی دسته‌بندی شوند اما به صورت کلی این تجهیزات به 4 دسته اصلی تقسیم می‌شوند که به شرح زیر می‌باشند:
- سیستم‌های اطفا حریق که می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند و به سه دسته اصلی سیستم‌های آبی، سیستم‌های اطفا حریق گازی و سیستم‌های اطفا حریق آیروسل تقسیم می‌شوند.
- کپسول‌های اطفا حریق که در وزن‌های مختلفی وجود داشته و می‌توانند انواع مختلفی همچون کپسول‌های پودر و گاز، کپسول‌های آب و گاز و همچنین کپسول‌های فوم وجود داشته باشند.
- جعبه آتش‌نشانی یا فایرباکس که انواع مختلفی همچون جعبه‌های تک درب، دو درب، دو طبقه، استیل، فولادی و … دارد و در رنگ‌های سفید و قرمز عرضه می‌شوند
- تجهیزات جانبی آتش‌نشانی که شامل لوازمی همچون انواع شیرآلات آتش‌نشانی، انواع اتصالات آتش‌نشانی، انواع شیلنگ و قرقره آتش‌نشانی هستند.
لیست تجهیزات اطفا حریق
در حقیقت می‌توان گفت هر وسیله‌ای که بتوان از آن برای خاموش کردن آتش استفاده کرد نوعی از تجهیزات اطفا حریق به شمار می‌رود. همان‌طور که گفته شد این تجهیزات می‌توانند در 4 دسته اصلی قرار بگیرند. این تجهیزات می‌توانند با توجه به نوع حریق و نوع کاربرد به صورت دستی یا اتوماتیک استفاده شوند.
از رایج‌ترین تجهیزات اطفا حریق می‌توان مواردی همچون اسپرینکلر جزء تجهیزات اطفاء حریق اتوماتیک، کپسول آتش‌نشانی جزء تجهیزات اطفاء حریق اتوماتیک، پتوی نسوز جزء تجهیزات اطفاء حریق دستی، بوستر پمپ‌های آتش‌نشانی جهت اطفاء حریق، نازل جزء تجهیزات اطفا حریق دستی، شیرهای هیدرانت اطفا حریق، فایر باکس (جعبه آتش‌نشانی) در سیستم اطفا حریق، هوزریل آتش‌نشانی، قرقره و شیلنگ آتش‌نشانی جزء تجهیزات اطفاء حریق دستی، مانیتور اطفا حریق، شیلنگ آتش‌نشانی جز تجهیزات اطفا حریق دستی، کپسول گاز fm200 و … اشاره کرد. در مقاله‌ای تحت عنوان سیستم آتش خاموش کن fm200 از دیگر سیستم‌های اطفاء حریق گران‌تر می‌باشد؟ از سایت ماد ایمن پاسارگاد به بررسی قیمت سیستم اطفا حریق fm200 و تفاوت آن با سایر گازها پرداخته شده که مطالعه آن خالی از لطف نخواهد بود.
استانداردهای تجهیزات اطفا حریق
از آنجایی که تجهیزات اطفا حریق می‌توانند نقش بسیار پررنگی در محافظت از جان و مال افراد داشته باشند لازم است که با حساسیت‌های ویژه‌ای تولید شوند و در نهایت توسط ارگان‌های بین‌المللی و جهانی تائید شوند. هر کدام از این تجهیزات می‌توانند تحت استانداردهای منحصربه‌فردی تولید شوند و کاربردهای ویژه‌ای داشته باشند.
- تجهیزات اطفا حریق که از طریق خاموش‌کننده‌های پرتابل عمل می‌کنند باید تحت استاندارد NFPA 10 تولید شوند.
- سیستم‌های اطفا حریق که از طریق دی‌اکسید کربن عمل می‌کنند باید تحت استاندارد NFPA 12 تولید شوند.
- سیستم‌های اسپرینکلر برای اطفا حریق بر اساس استاندارد NFPA 13 تولید شوند.
- پمپ‌های ثابت برای اطفا حریق باید تحت استاندارد NFPA 20 تولید شوند.
- سیستم‌های اطفا حریق با عوامل پاک مانند سیستم اطفاء حریق گازی FM200 باید تحت استاندارد NFPA 2001 تولید شوند.
قیمت تجهیزات اطفا حریق
همان‌طور که گفته شد تجهیزات اطفا حریق می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی شوند و انواع مختلفی از نظر نحوه عملکرد داشته باشند و هر کدام از آن‌ها نیز می‌توانند استفاده‌های مختلفی داشته باشند. قیمت این تجهیزات همانند قیمت تهویه صنعتی می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی باشد به همین دلیل نمی‌توان نرخ مشخص و دقیقی برای آن‌ها عنوان کرد.
نوع تجهیزات اطفا حریق، نحوه عملکرد از نظر دستی یا اتوماتیک بودن تجهیزات، برند و شرکت تولیدکننده تجهیزات، نرخ ارز و نوسانات آن، استانداردهای تولید تجهیزات، مدت زمان گارانتی، ویژگی‌ها و مشخصات تجهیزات و … از مهم‌ترین فاکتورهایی هستند که می‌توانند بر روی قیمت این تجهیزات تأثیر داشته باشند.
جمع‌بندی نهایی
تجهیزات اطفای حریق به مجموعه تمامی لوازم و ابزارهایی گفته می‌شود که می‌توان از آن‌ها برای خاموش کردن آتش استفاده کرد و این تجهیزات می‌توانند انواع مختلفی همچون سیستم‌های اطفا حریق آبی، گازی و آیروسل، کپسول‌های اطفا حریق، جعبه آتش‌نشانی یا فایرباکس و تجهیزات جانبی باشند که می‌توانند به صورت دستی یا اتوماتیک مورد استفاده قرار بگیرند. قیمت این تجهیزات نیز می‌تواند به فاکتورهای مختلفی همچون نوع تجهیزات، نحوه عملکرد، استانداردها، گارانتی، برند تولیدکننده و … بستگی داشته باشد.