برای ایجاد آتش‌سوزی لازم است که 3 عنصر اصلی حرارت، سوخت و اکسیژن به صورت همزمان وجود داشته باشند. سوخت آتش می‌تواند مواد مختلفی همچون گازها، مایعات و … باشد. مایعات قابل اشتعال نقطه اشتعالی کمتر از 100 درجه فارنهایت دارند. به صورت کلی آتش‌سوزی‌ها می‌توانند در کلاس‌های مختلفی همچون A، B، C، D و K طبقه‌بندی شوند و هرکدام از آن‌ها ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند به همین دلیل برای خاموش کردن آن‌ها از روش‌ها و راهکارهای مختلفی استفاده می‌شود. در ادامه مطلب به معرفی روشی برای اطفا حریق مایعات و بررسی بهترین سیستم‌های اطفا حریق پرداخته خواهد شد.
ویژگی‌های آتش‌سوزی مایعات قابل اشتعال
همانطور که گفته شد مواد مختلفی به عنوان سوخت در آتش‌سوزی شناخته می‌شوند و آتش‌سوزی‌ها در کلاس‌های مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. آتش‌سوزی مایعات قابل اشتعال که به عنوان کلاس B آتش‌سوزی‌ها شناخته می‌شوند در مقایسه با انواع آتش‌سوزی‌ها می‌توانند ویژگی‌های منحصربه‌فردی داشته باشند که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- مایعاتی همچون نفت، بنزین و … در صورت آتش گرفتن به سرعت توسعه یافته و کنترل آن‌ها سخت می‌شود.
- برای خاموش کردن این آتش‌سوزی‌ها نباید از آب استفاده کرد چرا که چگالی اکثر این مایعات از آب کمتر بوده و بیشتر گسترش پیدا می‌کنند.
- بسیاری از مایعات قابل اشتعال پتانسیل زیادی برای انفجار دارند چرا که نقطه اشتعال پایینی دارند.
- مایعات قابل اشتعال می‌توانند در صورت استعمال دخانیات، جرقه زدن تجهیزات الکتریکی تخلیه الکترواستاتیکی و … آتش بگیرند.
بهترین روش اطفاء حریق مایعات قابل اشتعال
انتخاب درست روش برای اطفا حریق مایعات از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که این مایعات می‌توانند ویژگی‌های منحصربه‌فردی داشته باشند. امروزه انواع مختلفی از سیستم‌های اطفا حریق آبی و اطفا حریق گازی وجود دارند که برای اطفاء انواع آتش‌سوزی‌ها به کار می‌روند اما انتخاب و استفاده صحیح از آن‌ها اهمیت بالایی دارد. در صورت انتخاب خاموش‌کننده نامناسب برای مایعات، امکان انفجار و بروز خسارت‌های مالی و جانی، بیشتر می‌شود. همانطور که گفته شد آب به هیچ عنوان گزینه مناسبی برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های کلاس B نیست و بهتر است که از یک کپسول آتش‌نشانی مناسب بر اساس نوع مایعات استفاده شد.
به صورت کلی برای خاموش کردن انواع آتش‌سوزی‌ها می‌توان از روش‌ها و راهکارهای مختلفی همچون روش اصلی تقلیل درجه حرارت به وسیله سرد کردن، کاهش درصد اکسیژن یا خفه کردن، قطع مواد سوختنی یا جداسازی و قطع واکنش‌های زنجیره‌ای سوختن استفاده کرد. با توجه به تمام نکاتی که گفته شده می‌توان عنوان کرد بهترین روش برای اطفا حریق مایعات استفاده از کپسول‌های فوم یا دی اکسید کربن، کپسول های پودر و گاز، سیستم‌های حاوی کربن دی اکسید و فسفات آمونیوم و سیستم‌های حاوی فوم می‌باشد.
بهترین محصولات اطفا حریق آبی
در حقیقت آب به عنوان رایج‌ترین ماده برای اطفا حریق شناخته می‌شود و تقریباً تمامی کلاس‌های آتش‌سوزی را می‌توان با استفاده از آب خاموش کرد. امروزه سیستم‌ها و محصولات اطفا حریق آبی متعددی در دسترس هستند که هرکدام از ویژگی‌ها و مشخصات خاصی برخوردار بوده و برای انواع آتش‌سوزی‌ها به کار می‌روند. از جمله رایج‌ترین و بهترین محصولات اطفا حریق آبی می‌توان موارد زیر را عنوان کرد:
سیستم اطفای حریق آبی اسپرینکلر
سیستم‌های اسپرینکلر (Sprinkler) از جمله سیستم‌هایی هستند که توسط تشخیص یک بخش حساس به حرارت فعال خواهند شد و اگر گرمای محیط در زمان آتش‌سوزی از یک حد معین تجاوز کند، بخش حساس به گرما عمل کرده و مسیر خروج ماده مهارکننده باز می‌گردد. ماده مهارکننده بسته به نوع سیستم اسپرینکلر بر روی محل آتش‌سوزی ریخته شده و آن را خاموش می‌کند. سیستم اسپرینکلر می‌تواند انواع مختلفی همچون اسپرینکلر خشک، اسپرینکلر خانه، اسپرینکلر انبار و اسپرینکلر دما داشته باشد و از نظر نحوه عملکرد به 4 دسته پیش عملگر (Preaction)، لوله خشک (Dry Pipe)، لوله تر (Wet Pipe) و سیلابی (Deluge) تقسیم می‌شوند.
سیستم اطفای حریق آبی فوم
سیستم‌های آبی فوم به عنوان یکی از بهترین خاموش‌کننده‌های آتش‌سوزی کلاس B شناخته می‌شوند و در آن آب و ماده تولیدکننده فوم مخلوط می‌شود و این فوم همانند یک پتوی ضخیم بر روی محیط آتش گسترده می‌شود و با این کار علاوه بر خنک شدن آتش، اکسیژن از مواد سوختنی جدا می‌گردد. این سیستم‌ها می‌توانند در انبارها، پالایشگاه‌ها و … کاربرد داشته باشند
سیستم اطفای حریق آبی شیر آتش‌نشانی
استفاده از شیرهای آتش‌نشانی به عنوان روشی برای اطفا حریق مایعات و… شناخته می‌شوند و به عنوان این یک نقطه اتصال آب را در اختیار آتش‌نشانان قرار می‌دهد. این سیستم به صورت دستی فعال شده و می‌تواند جریان قدرتمندی از آب (حدوداً 350 پاسکال) را برای خاموش کردن حریق عرضه کند. شیرهای آتش‌نشانی می‌توانند بسته به کاربرد، منطقه و … متفاوت و متنوع باشند و برای استفاده از آن‌ها نیز لازم است فرد آموزش دیده باشد.
سیستم سیلابی اطفا حریق آبی
در حقیقت سیستم سیلابی مجموعه‌ای اسپرینکلرها است و در آن تمامی اسپرینکلرها از نوع اسپرینکلر باز (Open Head Sprinkler) خواهند بود. این سیستم معمولاً در مکان‌هایی استفاده می‌شود که به عامل اطفای زیادی در یک لحظه برای کنترل و اطفای حریق نیاز باشد و آب که عامل اطفا در این سیستم است در پشت یک شیر الکتریکی نگه داشته می‌شود.
سیستم پیش عملگر
سیستم پیش عملگر از دیگر سیستم‌های اطفا حریق آبی است که بر پایه اسپرینکلرها ساخته شده و علاوه بر پاشش آب بر روی حریق و نرساندن اکسیژن کافی، باعث سرد شدن و از بین رفتن ضلع گرمای مثلث آتش و کاهش خسارت‌ها می‌شود.
علاوه بر سیستم‌های گفته شده می‌توان از مواردی همچون جعبه آتش‌نشانی، فلوسوئیچ ها، فلومترها، شیرهای یکطرفه، شیرهای اطمینان و … نیز به عنوان روشی برای اطفا حریق مایعات یاد کرد چرا که هرکدام از آن‌ها می‌توانند کاربردهای مختلفی داشته باشند و انواع مختلفی از کلاس‌های آتش‌سوزی را خاموش کنند.
جمع‌بندی نهایی
به صورت کلی آتش‌سوزی‌ها می‌توانند بر اساس نوع ماده سوختنی به 5 کلاس مختلف تقسیم شده و هرکدام از آن‌ها ویژگی‌های مختلفی داشته باشند. برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های کلاس B یا مایعات قابل اشتعال می‌توان از مواد و سیستم‌های مختلفی استفاده کرد اما بهترین روش برای اطفای این آتش‌سوزی‌ها استفاده از کپسول‌های فوم یا دی اکسید کربن، کپسول های پودر و گاز، سیستم‌های حاوی کربن دی اکسید و فسفات آمونیوم و سیستم‌های حاوی فوم می‌باشد.