استفاده از سیستم‌های تهویه صنعتی به امری ضروری و حیاتی خصوصاً در محیط‌های پر تردد و آلوده تبدیل شده است چرا که این سیستم‌ها می‌توانند با حذف آلاینده‌های خطرناک و سمی، هوای تازه و تمیزی در محیط فراهم کنند و از بروز خطرات مختلف جلوگیری نمایند. در حقیقت تمامی کارگاه‌های صنعتی بر اساس قوانین و استانداردها باید از یک سیستم تهویه صنعتی مناسب برخوردار باشند و نصب و راه‌اندازی این سیستم‌ها نیز باید بر اساس ضوابط و قواعد ویژه‌ای باشد. در ادامه مطلب به بررسی کامل سیستم‌های تهویه صنعتی و نحوه نصب و راه‌اندازی آنها پرداخته می‌شود.
هدف استفاده از سیستم‌های تهویه صنعتی
به صورت کلی سیستم تهویه صنعتی به سیستمی گفته می‌شود و همانند سامانه تهویه پارکینگ از مجموعه‌ای از تجهیزات همچون موتور، فیلترها، داکت، دمپر و … تشکیل شده‌اند و اصلی‌ترین هدف استفاده از آنها شامل مواردی همچون تأمین مداوم هوای تازه و هوای پاک، نگه داشتن دمای هوا و رطوبت در سطح متوسط، جلوگیری از خطرات احتمالی آتش‌سوزی یا انفجار و از بین بردن آلودگی‌های هوا و یا رقیق کردن هوا می‌باشد. سیستم‌های تهویه صنعتی به صورت کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام می‌توانند مزایا و معایب خاص خود را داشته باشند.
- تهویه صنعتی مرکزی یا General که برای تهویه هوای تمامی بخش‌های کارگاه استفاده می‌شود و با تهویه هوای کلی و جایگزین کردن هوای تازه و غیر آلوده، میزان آلودگی‌های هوا را کاهش داده و دمای محیط را به خوبی تعدیل می‌کند.
- تهویه صنعتی موضعی که در بخش‌های کوچک‌تر کارگاه نصب می‌شوند و هوای قسمتی از محیط را تهویه می‌کند. این سیستم‌ها همانند سیستم اعلام حریق آدرس پذیر می‌توانند تهویه نقطه‌ای را انجام بدهند و برای تهویه تمام فضای کارگاه مناسب نیستند و از بارزترین نوع آنها می‌توان به هودهای صنعتی آزمایشگاهی اشاره کرد که برای تهویه هوای آلوده قسمتی از آزمایشگاه استفاده می‌شوند.
بارزترین خصوصیت سیستم‌های تهویه صنعتی
برخلاف سیستم‌های تهویه طبیعی و سیستم‌های تهویه غیر صنعتی، سیستم‌های صنعتی می‌توانند ویژگی‌ها و خصوصیات متفاوتی داشته باشند. می‌توان گفت بارزترین شاخصه این سیستم‌ها وجود اگزاست فن‌های بزرگ است که معمولاً در دیوارها یا در سقف‌ها قرار خواهند گرفت. اگزاست فن‌های صنعتی این قابلیت را دارند که تمام هوای آلوده محیط کارگاه را تهویه کرد و آلاینده‌های موجود در فضا را کنترل کنند. در اصل این سیستم‌ها می‌توانند هوای آلوده را با هوای تازه جایگزین کنند و از خطراتی همچون مسمومیت نیروهای کار جلوگیری نمایند.
راهنمای نصب سیستم‌های تهویه صنعتی
همانطور که گفته شد نصب و راه‌اندازی سیستم‌های تهویه صنعتی باید بر اساس ضوابط و قوانین ویژه‌ای باشد و لازم است که در انتخاب و استفاده از این سیستم‌ها به نکات و پارامترهای مختلفی توجه داشت. در حقیقت مهم‌ترین نکته در انتخاب سیستم‌های تهویه مطبوع بررسی میزان نیاز به تأمین هوای تازه و جایگزین کردن هوای خارج شده از محیط است. چنانچه در محیط فقط از هواکش استفاده شود و هوادهی مناسبی نباشد باعث ایجاد فشار منفی خواهد شد که در نهایت باعث افزایش مقاومت در سیستم تهویه می‌شود و جریان هوا کمتر خواهد بود. به صورت کلی نصب و راه‌اندازی سیستم‌های تهویه صنعتی در سه مرحله اصلی اجرا می‌شود که به شرح زیر هستند:
مشخص کردن نوع نیاز محیط
در حقیقت برای انتخاب یک سیستم تهویه صنعتی مرکزی یا موضعی لازم است که ابتدا محیط کارگاه به خوبی بررسی شود و با توجه به میزان آلاینده‌ها، نوع آلاینده‌ها، چگالی آلاینده‌ها و میزان خطراتی که برای افراد دارند اقدام به انتخاب کرد. هر کدام از سیستم‌های تهویه صنعتی مرکزی و موضعی از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار هستند و می‌توانند برای تهویه محیط‌های خاصی کاربرد داشته باشند.
انتخاب سیستم مناسب
بعد از مشخص کردن نوع نیاز محیط و حجم آلاینده‌ها و آلودگی‌ها باید برای انتخاب یک سیستم مناسب اقدام کرد. سیستم‌های تهویه صنعتی امروزه از تنوع و تعدد بالایی برخوردار هستند و می‌توانند از نظر ویژگی‌هایی همچون قدرت، میزان سروصدا، ابعاد و اندازه، قیمت، کیفیت، کارایی و … باهم متفاوت باشند. برای انتخاب یک سیستم مناسب لازم است که موارد و نکاتی همچون نوع و مقدار آلاینده‌ها، مساحت محیط کارگاه، تعداد افراد و نیروهای کار و … در نظر گرفته شوند.
جانمایی صحیح سیستم تهویه
اولین مرحله از نصب و راه‌اندازی سیستم‌های تهویه تعیین محل مناسب برای نصب است. همانطور که گفته شد سیستم‌های تهویه می‌توانند به صورت سیستم‌های موضعی و مرکزی باشند بنابراین محل نصب آنها متفاوت خواهد بود. هر کدام از بخش‌های سیستم تهویه باید در محل مناسبی نصب شوند تا بهترین و بیشترین عملکرد را داشته باشند. به عنوان مثال برای نصب اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ لازم است که به ارتفاع، موقعیت، میزان آلاینده‌ها و … توجه شود.
عوامل مؤثر در طراحی و راه‌اندازی سیستم تهویه صنعتی
طراحی و راه‌اندازی سیستم‌های تهویه صنعتی اهمیت بسیار زیادی خصوصاً در کارگاه‌های بزرگ صنعتی دارد و به همین دلیل تمامی مراحل آن باید با جزئیات کامل بررسی شوند. از جمله مهم‌ترین عواملی که می‌توانند در طراحی و راه‌اندازی سیستم‌های تهویه صنعتی مؤثر باشند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- میزان هزینه و سرمایه موجود برای طراحی سیستم تهویه صنعتی که به نوع محیط بستگی دارد.
- هدف اصلی از راه‌اندازی سیستم تهویه صنعتی در فضای مورد نظر
- شرایط محل اجرای سیستم تهویه مانند دما، میزان رطوبت، وزش باد، میزان و نوع آلودگی‌ها و …
- نوع و ظرفیت سیستم تهویه صنعتی
- موقعیت مکانی و محل تجهیزات سیستم تهویه و همچنین میزان هماهنگی آن با بارهای جزئی و …
قیمت تهویه صنعتی
یکی از مهم‌ترین نکاتی که در راه‌اندازی و نصب سیستم‌های تهویه صنعتی باید در نظر داشت قیمت و هزینه آن است. در حقیقت قیمت تهویه صنعتی می‌تواند تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی باشد که مهم‌ترین آنها شامل مواردی همچون نوع سیستم تهویه، نحوه عملکرد سیستم، متراژ و مساحت محیط، نوع آلاینده‌ها و گازهای موجود در محیط، کیفیت ساخت سیستم‌ها، تعداد سیستم‌ها، هزینه‌های تعمیر و نگهداری و … هستند.
جمع‌بندی نهایی
استفاده از سیستم‌های تهویه صنعتی در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد و لازم است که نصب این سیستم‌ها به صورت مرحله‌به‌مرحله و بر اساس استانداردها و ضوابط انجام شود. مهم‌ترین مراحل راه‌اندازی این سیستم‌ها شامل برآورد و محاسبه نوع نیاز کارگاه و مجموعه، انتخاب و تهیه سیستم مناسب بر اساس نوع و میزان آلودگی‌ها، نصب و اجرای صحیح سیستم هستند که باید به دقت انجام شوند.