مثلث آتش متشکل از 3 عنصر حرارت، سوخت و اکسیژن است و عنصر سوخت آن می‌تواند مواد مختلفی باشد که یکی از خطرناک‌ترین آن‌ها مایعات قابل اشتعال هستند. در حقیقت مایعات قابل اشتعال دارای نقطه اشتعال کمتر از 100 درجه فارنهایت بوده و در مقایسه با مایعات قابل احتراق می‌توانند در دماهای پایین‌تر مشتعل شوند. آتش‌سوزی‌ها می‌توانند بر اساس نوع سوخت در دسته‌بندی‌های مختلفی شامل آتش‌سوزی کلاس A، B، C، D و K قرار بگیرند و هر کدام از آن‌ها می‌توانند ویژگی‌های مختلفی داشته باشند. برای اعلام حریق و اطفای هر کدام از این آتش‌سوزی‌ها نیز باید به نکات و عوامل مختلفی توجه داشت و از خاموش‌کننده‌های ویژه‌ای استفاده کرد. در ادامه مطلب به بررسی مناسب ترین خاموش کننده برای مایعات قابل اشتعال پرداخته خواهد شد.
پیشنهاد مطالعه : آتش سوزی با مایعات قابل اشتعال چه ویژگی‌هایی دارد؟
ویژگی‌های آتش‌سوزی‌های کلاس B
همان‌طور که گفته شد آتش‌سوزی‌ها می‌توانند بر اساس نوع سوخت انواع مختلفی داشته و از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار باشند. در مقاله‌ای تحت عنوان آتش‌سوزی با مایعات قابل اشتعال چه ویژگی‌هایی دارد؟ از سایت ماد ایمن پاسارگاد به بررسی کامل ویژگی‌های آتش‌سوزی‌های کلاس B پرداخته شده و می‌تواند اطلاعات دقیق و کاملی در اختیار خواننده قرار بدهد. آتش‌سوزی‌های کلاس B که سوخت آن‌ها شامل مایعات قابل اشتعال است در مقایسه با انواع آتش‌سوزی‌های دیگر از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردارند که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر می‌باشند:
- چنانچه مایعاتی همچون نفت، بنزین و … دچار حریق شوند با سرعت و شدت بالایی گسترش می‌یابند و کنترل آن‌ها بسیار سخت خواهد شد.
- از آنجایی که بسیاری از این مایعات چگالی کمتری از آب دارند نمی‌توان از آب برای اطفای آن‌ها استفاده کرد چرا که آب باعث گسترش بیشتر آن‌ها می‌شود.
- تعداد زیادی از مایعات قابل اشتعال به دلیل داشتن نقطه اشتعال پایین پتانسیل بالایی برای انفجار دارند.
- جرقه‌های ناشی از تجهیزات الکتریکی، عدم رعایت ممنوعیت استعمال دخانیات، تخلیه الکترواستاتیکی، جرقه‌های ناشی از لوله‌های اگزوز وسایل نقلیه، جرقه‌های ناشی از عملیات جوشکاری و … از مهم‌ترین دلایل اشتعال این مایعات هستند.
بهترین خاموش‌کننده برای مایعات قابل اشتعال
بعد از اعلام حریق لازم است که نوع و کلاس آتش‌سوزی مشخص شود و با آگاهی کامل از ویژگی‌ها و مشخصات آتش‌سوزی اقدام به انتخاب خاموش‌کننده مناسب کرد. استفاده از سیستم‌های اعلام حریق و اطفای حریق مناسب همانند استفاده از سامانه تهویه پارکینگ می‌توانند اهمیت بالایی داشته باشند و در انتخاب آن‌ها باید دقت داشت. در صورت انتخاب خاموش‌کننده نامناسب برای مایعات و گازهای قابل اشتعال امکان انفجار و بروز خسارت‌های مالی و جانی، بیشتر می‌شود. در حقیقت برای خاموش کردن این نوع از آتش‌سوزی‌ها باید یک کپسول آتش‌نشانی انتخاب شود که بر اساس مایعات و گازها درجه بندی شده باشد. همان‌طور که گفته شد به هیچ عنوان نباید از آب برای خاموش کردن این آتش‌سوزی‌ها استفاده کرد و بهترین خاموش‌کننده کپسول‌های فوم یا دی اکسید کربن هستند. در اصل برای خاموش کردن آتش باید یکی از اضلاع مثلث آن حذف شود و بهترین خاموش‌کننده برای مایعات اشتعال‌پذیر حذف اکسیژن از آن‌ها است.
می‌توان گفت بهترین خاموش‌کننده برای مایعات قابل اشتعال پودر و گاز است و می‌توان گفت گازهای بی‌اثر بهترین نوع خاموش‌کننده برای این آتش‌ها هستند. در اصل خاموش‌کننده‌هایی همچون سیستم اطفاء حریق گازی FM200 می‌توانند با حذف اکسیژن محیط مانع از ایجاد واکنش‌های شیمیایی شوند و در سریع‌ترین زمان ممکن آتش را خاموش کنند.
سایر روش‌های اطفای حریق مایعات قابل اشتعال
به صورت کلی می‌توان گفت برای خاموش کردن انواع آتش‌ها می‌توان از روش‌ها و راهکارهای مختلفی استفاده کرد. هر کدام از این روش‌ها می‌توانند ویژگی‌های مختلفی داشته باشند به همین دلیل قبل از استفاده باید حتماً نوع آتش‌سوزی و نوع موادی که دچار آتش شده‌اند بررسی و شناسایی شوند. آب به عنوان رایج‌ترین ماده برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌ها شناخته می‌شود اما از آنجایی که چگالی مایعات قابل اشتعال کمتر از آب است، پاشیدن آب بر روی آن‌ها می‌تواند باعث پخش شدن مایعات و در نتیجه گسترش بیشتر آتش شود. استفاده از سیستم‌های اطفاء حریق گازی مانند سیستم‌های حاوی پودر و گاز، استفاده از سیستم‌های حاوی کربن دی اکسید و فسفات آمونیوم و استفاده از سیستم‌های حاوی فوم بهترین و مطمئن‌ترین روش‌های اطفای آتش‌سوزی‌های کلاس B هستند.
البته باید توجه داشت که برای جلوگیری از آتش‌سوزی مایعات قابل اشتعال توصیه می‌شود که حتماً در کنار این مواد از جاذب‌های صنعتی، شن و ماسه جاذب، منابع ذخیره مناسب و … استفاده شود و تمهیداتی همچون انبارداری جداگانه، عدم ذخیره‌سازی بیش‌ازحد و آموزش کارکنان حاضر در محیط و … در نظر گرفته شود. در مقاله‌ای تحت عنوان اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ به بررسی کامل اگزاست فن مقاوم در برابر حریق F300 و ویژگی‌های آن پرداخته شده و مطالعه آن خالی از لطف نیست.
جمع‌بندی نهایی
مایعات قابل اشتعال به مایعاتی گفته می‌شوند که در دمای کمتر از 100 درجه فارنهایت دچار حریق می‌شوند و می‌توانند شامل انواع مختلفی باشند. از آنجایی که این مایعات و نوع آتش‌سوزی آن‌ها از ویژگی‌ها و مشخصات منحصربه‌فردی برخوردارند لازم است که برای خاموش کردن آن‌ها نیز از خاموش‌کننده‌های ویژه‌ای استفاده کرد. بهترین و مناسب‌ترین خاموش‌کننده‌های آتش‌سوزی مایعات قابل اشتعال شامل سیستم‌های حاوی پودر و گاز، سیستم‌های حاوی کربن دی اکسید و فسفات آمونیوم هستند که می‌توانند با حذف عنصر اکسیژن باعث خفگی و خاموش شدن کامل و سریع آتش شوند.