استفاده از سیستم‌های اطفاء حریق می‌تواند اهمیت و مزیت‌های متعددی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل نجات جان افراد در مواقع حریق، کاهش خسارات و ضررهای مالی، کاهش میزان وقفه‌های کاری ایجاد شده، تحت نظر داشتن شرایط به‌صورت 24 ساعته و … هستند. امروزه انواع مختلفی از سیستم‌های اطفاء شامل خاموش‌کننده‌های پودری، خاموش‌کننده‌های دی‌اکسید کربن، خاموش‌کننده‌های حاوی ترکیبات هالوژنه، سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه آب (Water Mist)، سیستم اطفاء حریق اتوماتیک ورتکس (Vortex)، سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی هالون (Halon)، سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری یا ذرات معلق آیروسل (Aerosol) و سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم (Foam) و … استفاده می‌شوند. سیستم اطفاء حریق گازی FM200 یکی از انواع سیستم‌های اطفاء حریق اتوماتیک گازی هالون بی‌خطر و امن است که امروزه بسیار موردتوجه قرار گرفته و در ادامه مطلب به بررسی روش‌های نصب آن و تست‌های مربوطه آن پرداخته خواهد شد.
سیستم اطفاء حریق گازی FM200 چیست؟
گاز HFC227ea با برند تجاری FM200 یک گاز غیر سمی، بدون رنگ، نارسانای جریان برق و سازگار با محیط‌زیست است که هیچ ضرری برای انسان و موجودات ندارد و می‌تواند با ورود به زنجیر ماده سوختنی و اکسیژن، حریق را در کمتر از 10 ثانیه خاموش کند. گاز FM200 غلظت پایینی دارد و جایگزین هالون 1301 می‌باشد و می‌تواند برای محیط‌هایی همچون اتاق سرور و مراکز داده‌های کامپیوتری، مراکز آرشیو اسناد مهم، مدارک و بایگانی‌ها، اتاق‌های مانیتورینگ و کنترل، مراکز کنترل خطوط تولید و موزه‌ها و نمایشگاه‌ها، مراکز انبارش و ذخیره‌سازی داده‌ها، نیروگاه‌ها، ساختمان‌ها و … به کار برود.
سیستم اطفاء حریق گازی FM200 همانند اگزاست فن مقاوم در برابر حریق اف ۳۰۰ اجزای مختلفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها شامل لوله‌های اصلی و اتصالات لوله، کنترل پنل، سیلندر ذخیره‌سازی، شیر تخلیه، نازل تخلیه، سوئیچ فشار، آژیر اعلام حریق، دتکتور دودی، اعلام‌کننده‌های گرافیکی، سیستم برق پشتیبان باتری و سوئیچ لغو (Abort switch) هستند.
مهم‌ترین نکات نصب سیستم اطفاء حریق گازی FM200
سیستم اطفاء حریق FM200 به‌عنوان یکی از بهترین و محبوب‌ترین سیستم‌های اطفا شناخته می‌شود که در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای نصب این سیستم در موقعیت‌ها و محیط‌های مختلف لازم است که نکات و پارامترهای مختلفی را مد نظر داشت که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- بررسی ویژگی‌ها و شرایط فضا شامل محصور بودن محیط، مساحت، ارتفاع، هندسه دیوارها و ستون‌ها و …
- بررسی اطلاعات لازم برای سیم‌کشی و لوله‌کشی سیستم اطفای حریق و شناسایی مسیر و موانع لوله‌ها، ابعاد لوله‌ها، اتصالات جانبی نصب و …
- انتخاب و جانمایی نازل‌های سیستم اطفاء حریق گازی FM200 مانند تعداد نازل‌ها، محل نصب نازل‌ها، بیشتری شعاع تخلیه برای نازل‌های 360 و 180 درجه، حداکثر سطح پوشش و…
- روش‌های لوله‌کشی through/side tee و bull tee و …
- نصب سیستم اطفای FM 200 باید طبق کدهای NFPA 2001 و NFPA 72 باشد.
بیانیه روش نصب و تست FM200
بیانیه‌های روش (Method Statements) در حقیقت اسنادی هستند که به‌صورت دقیق نحوه انجام کار را توضیح می‌دهند. بیانیه‌های روش همانند استاندارد fm200 اهمیت و ارزش بالایی برای اطمینان از سلامت و ایمنی سایت ساختمان دارند. هدف از این بیانیه‌ها توصیف اقدامات احتیاطی ایمنی در یک محیط کاری خطرناک برای کنترل خطرات مورد شناسایی در ارزیابی ریسک است. در حقیقت این بیانیه‌ها می‌توانند جزئیات تجهیزات حفاظت فردی، تماس‌های بهداشتی و ایمنی، تجهیزات کنترلی لازم برای ایمنی نیروهای کار و … را شرح می‌دهند. این بیانیه روش اطفاء حریق FM 200 برای نصب و سیستم آزمایش آن بر اساس مشخصات و دستورالعمل‌های سازنده قابل اجرا خواهد بود.
در این بیانیه علامت‌های اختصاری مختلفی وجود دارد که مسئولین اجرایی و ناظران باید با آن‌ها آشنایی کامل داشته باشند و این اختصارات شامل NFPA، HSE، MST، RSK، ITP، QCP، PPE، STARRT، MSDS، PQP و … هستند.
نصب سیستم اطفاء حریق گازی FM200
در نصب سیستم‌های اطفاء حریق FM200 لازم است که به تعاریف مختلفی همچون مشتری، مدیریت پروژه، مشاور نظارت، پیمانکار اصلی، تأمین‌کننده / فروشنده، باید (Must)، بایست (Shall)، محتمل (May) و مفروض (Will) توجه داشت و با آن‌ها آشنایی کامل داشت. همچنین مسئولیت‌های پروژه نصب سیستم اطفای FM200 شامل مواردی همچون مدیر پروژه (MEP)، مدیر ساخت‌وساز، مدير HSE، مهندس QA/QC، مسئول HSE، مهندس سایت، سرپرست/سرکارگر، تکنسین برق، مسئول فروشگاه و نگهبانان امنیتی هستند و هرکدام از این افراد می‌توانند مسئولیت‌های مختلفی داشته باشند. برای نصب سیستم اطفاء حریق گازی FM200 همانند نصب سامانه تهویه پارکینگ باید مراحل مختلفی را پشت سر گذاشت که به شرح زیر هستند:
- در مرحله اول باید اندازه آستین‌های لوله و محل قرارگیری آن‌ها بررسی شده و سطح لوله‌ها تمیز شده و یک لایه پرایمر بر روی آن‌ها قرار داد.
- در مرحله دوم باید بر اساس الزامات مندرج در NFPA 2001 اقدام به نصب لوله‌ها و اتصالات آن‌ها کرد. در این مرحله باید توجه داشت که تمام واشرهای کوپلینگ شیاردار مطابق با مشخصات سازنده روغن‌کاری شده و تمام درزگیرهای رزوه روی رزوه نصب و آب‌بندی شود و توجه داشت که سیستم لوله‌کشی در برابر نیروهای رانش عامل، انبساط و انقباض و … پشتیبانی شود. به‌صورت کلی باید به جزئیات دقیق سیستم اطفا مانند فواصل آویزهای لوله، مهاربندی اتصالات و نازل‌ها، فاصله نازل‌ها و … توجه شود. کانتینرها باید در محل صحیح نصب شود، گیج فشار باید در محدوده فشار پر 60 psi در 70 درجه فارنهایت باشد و کلیه مجراها و سخت‌افزارها و … مطابق با حداقل الزامات NFPA 72 انجام شود.
- در مرحله سوم باید تمام مراحل اتصالات رزوه‌ای انجام شده و سپس اتصالات شیاردار در محل‌های موردنظر نصب شوند.
آزمایش‌های نصب سیستم اطفاء حریق گازی FM200
بعد از انجام مراحل نصب لازم است که سیستم توسط متخصصان مطابق رویه‌های سازنده و NFPA 2001 بررسی، بازرسی و آزمایش عملکردی شود. تست این سیستم برای اهداف QA/QC خواهد بود و باید ایمنی سیستم مورد تائید قرار بگیرد. در این تست یک جعبه‌ابزار – صحبت به همه پرسنل ارائه می‌شود که خطرات احتمالی آزمایش فشار را شناسایی کرده و همه را آگاه می‌کند که آزمایش در منطقه در حال انجام است و آزمایش می‌تواند شامل یک سیستم کامل یا بخشی از لوله‌کشی آن باشد و محدودیت‌های آزمایش باید در اتصالات مکانیکی فلنج یا مشابه باشد. در این آزمایش باید تمام ابزارهای درون خطی (گیج فشار، دماسنج و غیره) حذف شوند و در صورت لزوم بیل/پرده‌های موقت نصب می‌شوند.
تمام تجهیزات تست شامل کمپرسورها، منیفولدها، گیج‌ها و … قبل از استفاده بازرسی شده و مطابقت آن‌ها با الزامات ایمنی بررسی می‌شود و همه گیج ها باید دارای گواهی کالیبراسیون معتبر باشند. 24 ساعت قبل از اجرای تست باید با ارائه یک درخواست بازرسی به مشتری باید به او اطلاع داد و هماهنگی‌های لازم صورت بگیرد.
تست سیستم بعد از نصب
پس از نصب سیستم اطفای FM200 و قبل از وارد کردن هوا به سیستم باید تمام لوله‌ها از نظر سفتی بررسی شده و یک دمش اولیه سیستم برای حذف ذرات کوچک در لوله‌کشی انجام شود و آزمایش باید مطابق با مشخصات پروژه و دستورالعمل‌های NFPA 2001 باشد.
لوله‌کشی باید در مدار مسدود به مدت 4 ساعت در 50 psi تست پنوماتیک شود به‌گونه‌ای که در پایان 10 دقیقه، افت فشار نباید بیش از 20 درصد از محلول فشار آزمایشی صابون و آب برای تشخیص سریع‌تر نشت روی اتصالات اعمال شود. قبل از آزمایش، یک منطقه مرزبندی مشخص شده و علائم هشدار به‌صورت برجسته نصب خواهد شد تا مشخص کند تست هیدرواستاتیک در حال انجام است. فقط بازرسان آزمایش و پرسنل آزمایش مجاز به ورود مناطق مرزبندی هستند. افزایش فشار سیستم به‌صورت تدریجی بوده و نتایج آن روی گواهی تست فشار ثبت خواهد شد. نتایج فشار آزمایش بر اساس آزمایش به آزمون ارزیابی می‌شود تا در محل توافق شود و باید بدون آلودگی محیطی حمل شود. بعد از نصب سیستم اطفا و زمانی که تمام جنبه‌های آزمایش کامل شد، منطقه مرزی برداشته شده و همه موانع و علائم به روشی ایمن/مرتب ذخیره خواهد شد. در مقاله دیگری از سایت ماد ایمن پاسارگاد اطلاعات جامع و کاملی در مورد تهویه صنعتی ارائه شده که می‌تواند بسیار مفید باشد
جمع‌بندی نهایی
سیستم اطفاء حریق گازی FM200 به‌عنوان یکی از امن‌ترین و رایج‌ترین سیستم‌های اطفای حریق شناخته می‌شود که در سراسر دنیا استفاده می‌شود. برای نصب و تست این سیستم لازم است که مراحل مختلفی پشت سر گذاشته شود و تمامی جزئیات نصب سیستم بر اساس حداقل الزامات و کدهای NFPA 2001 و NFPA 72 باشد.